Chiny stawiają na węgiel mimo boomu OZE. Nawet 80 GW nowych mocy w tym roku

Chiny pozostają globalnym liderem instalacji OZE, równolegle umacniając pozycję w energetyce węglowej. Jak wynika z raportu Centre for Research on Energy and Clean Air (CREA) oraz Global Energy Monitor (GEM), w pierwszej połowie 2025 roku oddano do użytku 21 GW mocy węglowych, co jest najwyższym wynikiem w tym okresie od dziewięciu lat i efektem wcześniejszego przyspieszenia procesu wydawania pozwoleń. Analitycy podkreślają, że obecny boom inwestycyjny nie jest zaskoczeniem, gdyż w latach 2022 i 2023 władze prowincji zatwierdzały średnio dwa nowe projekty tygodniowo, co dawało ponad 100 GW autoryzowanych mocy rocznie i tworzyło potężną falę inwestycji, która dziś się materializuje.

Najwyższy wynik nowych projektów węglowych od prawie dekady

Autorzy dokumentu wskazują, że choć w pierwszej połowie 2025 roku formalnie wydano pozwolenia na zaledwie 25 GW w węglu, to jednocześnie liczba nowych i wznawianych projektów sięgnęła 75 GW, co stanowi najwyższy wynik od dekady. Natomiast rozpoczęte i wznowione budowy osiągnęły 46 GW, co odpowiada poziomowi wszystkich mocy węglowych Korei Południowej.

Prognozy mówią o przekroczeniu 80 GW nowych mocy oddanych w całym roku, a jeśli nie dojdzie do zmian politycznych, wysokie tempo uruchomień może utrzymać się również w latach 2026 i 2027, ponieważ wcześniej wydane decyzje administracyjne będą nadal pchać projekty do realizacji.

Wysoki rozwój OZE

Paradoksem obecnej sytuacji jest to, że jednocześnie trwa bezprecedensowy rozwój OZE, który w 2025 roku może dostarczyć ponad 500 GW dodatkowych mocy wiatrowych i słonecznych oraz w coraz większym stopniu zaspokajać wzrost zapotrzebowania na energię elektryczną. W czerwcu udział węgla w wytwarzaniu energii spadł do 51% i był najniższy od dziewięciu lat, podczas gdy w strukturze mocy zainstalowanej źródła odnawialne osiągnęły 60% przy ok. 34% węgla, co sugeruje, że technologiczny ciężar systemu stopniowo przesuwa się ku czystym technologiom. Mimo tej zmiany w miksie, władze planują zwiększenie krajowego popytu na węgiel oraz podniesienie jego cen, ponieważ tegoroczne niskie notowania surowca obniżały rentowność spółek wydobywczych i rodziły ryzyko niedoinwestowania segmentu podtrzymującego wciąż znaczną część produkcji energii.

CREA i GEM podkreślają, że mimo zapowiedzi z 2022 roku dotyczących sprowadzenia roli węgla do funkcji elastycznego wsparcia dla OZE, do dziś nie wprowadzono rozwiązań, które faktycznie przełożyłyby się na zmianę sposobu funkcjonowania systemu, gdzie elektrownie węglowe nadal częściej zwiększają produkcję, zamiast ją ograniczać w momentach wysokiej generacji z wiatru i słońca. Co więcej, tempo wycofywania bloków z eksploatacji pozostaje zbyt niskie, ponieważ w pierwszej połowie 2025 roku zamknięto jedynie 1 GW, a do końca roku należałoby zlikwidować jeszcze 13 GW.

Ograniczenie węgla w miksie

Zdaniem analityków dalsza ekspansja węgla grozi marnotrawieniem inwestycji i wypieraniem źródeł odnawialnych, które stały się rzeczywistym motorem chińskiej przyszłości gospodarczej, dlatego potrzebne są wiążące cele i reformy rynkowe wzmacniające elastyczność systemu. W praktyce oznacza to konieczność przyjęcia krajowego planu stopniowego wycofywania energetyki węglowej z określeniem szczytu mocy, produkcji i emisji oraz ich dalszej redukcji. Do tego zwracają uwagę na zaostrzenie standardów pozwoleń z możliwością anulowania projektów nieuzasadnionych potrzebami systemu oraz reformy płatności za moc i długoterminowych kontraktów tak, aby ograniczyć uprzywilejowanie węgla i priorytetowo traktować integrację OZE.

Raport podkreśla także konieczność zmiany zasad dyspozycji jednostek, aby wyeliminować praktyki faworyzujące węgiel kosztem odnawialnych źródeł oraz uruchomienia mechanizmów zachęt do wycofywania nieefektywnych i starzejących się bloków, łącznie z rekompensatami finansowymi, planowaniem ponownego wykorzystania terenów i wsparciem dla pracowników.