Kobiety, które zmieniły świat energetyki [KOMENTARZ]

Z okazji Dnia Kobiet pragniemy przybliżyć sylwetki kilku pań, które naszym zdaniem, swoimi odkryciami, osiągnięciami, a także odwagą, zmieniły obliczę światowej energetyki.  

Maria Skłodowska – Curie (1867-1934)

Polska naukowczyni, która dokonała pionierskich odkryć w dziedzinie chemii i fizyki, za które jako pierwsza kobieta w historii została wyróżniona Nagrodą Nobla, i to dwukrotnie. Po ukończeniu studiów w Warszawie, Skłodowska wyjechała do Paryża, aby kontynuować naukę na Sorbonie. Tam poznała swojego męża, Pierre'a Curie, również naukowca.

W 1898 roku, Maria oraz Pierre prowadząc wcześniej długie i żmudne badania nad rudą uranową, ogłosili odkrycie polonu. W grudniu tego samego roku, wraz z Gustawem Bémontem, donieśli również o odkryciu radu.

Para naukowców, wspólnie z Henri Becquerelem, została nagrodzona w 1903 roku Nagrodą Nobla w dziedzinie fizyki za badania nad niewidzialnym zjawiskiem promieniotwórczości emitowanym przez sole uranu. Po tragicznej śmierci męża w 1906 roku, Skłodowska kontynuowała badania na własną rękę. Późniejsze, wybitne osiągnięcia Polki w dziedzinie chemii zostały docenione przez Szwedzką Akademię Nauk, która przyznała jej drugą, tym razem indywidualną, Nagrodę Nobla w 1911 roku.

Odkryty rad jest wykorzystywany przy przygotowaniu materiałów kontroli reakcji łańcuchowej w reaktorach jądrowych. Jest on również wykorzystywany do produkcji izotopów promieniotwórczych, które znajdują zastosowanie w medycynie i innych dziedzinach nauki.

Polon może być stosowany w elektrotermicznym podgrzewaniu, gdzie emitowane przez niego promieniowanie cieplne służy do ogrzewania wody i generowania pary. Ponadto znajduje on również zastosowanie w radioizotopowych generatorach termoelektrycznych, gdzie ciepło wytwarzane przez jego rozpad zmieniane jest na energię elektryczną. Jednakże, ze względu na trudności związane z obsługą i wysokie koszty produkcji, polon rzadko wykorzystywany jest w energetyce.

Maria Skłodowska-Curie zmarła w 1934 roku na skutek choroby wywołanej promieniotwórczością, z którą pracowała przez większość swojego życia. Jej dziedzictwo naukowe jest nieocenione, a jej wkład w dziedzinę promieniotwórczości i chemii wywarł trwały wpływ na światową medycynę. Jestem z tych, którzy wierzą, że nauka jest czymś bardzo pięknym" – mówiła polska uczona.

Lise Meitner (1878-1968)

Była austriacką fizyczką, która przyczyniła się do odkrycia rozszczepienia jądra atomowego. W 1907 r. Meitner została drugą kobietą w Austrii, która uzyskała doktorat z fizyki.

W 1938 r. emigrowała z nazistowskich Niemiec do Szwecji, gdzie mogła kontynuować badania naukowe. Wraz z chemikiem Otto Hahnem odkryła, że bombardowanie jądra atomowego neutronami może prowadzić do jego rozszczepienia.

Odkrycie to stanowiło przełom w dziedzinie energii jądrowej i przyczyniło się do stworzenia pierwszych reaktorów. Meitner nigdy nie została nagrodzona Nagrodą Nobla za swoje odkrycie, jednak jej wkład w rozwój nauki jest niepodważalny.

Edith Clarke (1883-1959)

Clarke była wybitną amerykańską uczoną, która jako pierwsza kobieta w historii uzyskała w 1918 roku tytuł inżyniera elektryka w Massachusetts Institute of Technology.

Pracując w General Electric wynalazła i opatentowała w 1921 rokukalkulator Clarke'a. Był to prosty kalkulator graficzny, który umożliwił inżynierom rozwiązywanie problemów z liniami przesyłowymi energii elektrycznej dziesięć razy szybciej niż poprzednie metody. Pomagała także w projektowaniu i budowie zapór wodnych na Zaporze Hoovera.

W 1926 r. Clarke jako pierwsza kobieta wygłosiła referat przed Amerykańskim Instytutem Inżynierów Elektryków i jako pierwsza została członkiem tej organizacji. Po przejściu na emeryturę zaczęła wykładać na Uniwersytecie Teksańskim w Austin, gdzie została pierwszą profesorką inżynierii elektrycznej w Stanach Zjednoczonych.

Zmarła w październiku 1959 roku w wieku 76 lat. W 2015 roku została pośmiertnie wpisana do amerykańskiej organizacjiNational Inventors Hall of Fame.

Alice H. Parker (1895-1920)

Alice H. Parker była amerykańską wynalazczynią, która w 1919 roku opatentowała rewolucyjne centralne ogrzewanie oparte na gazie ziemnym. Jej wynalazek wykorzystywał system rur z otworami, które umożliwiały ciepłemu powietrzu przedostanie się do pomieszczeń z różnych stron, co skutecznie ogrzewało cały budynek.

Parker była jedną z niewielu afroamerykańskich wynalazców w tamtych czasach. Jej pomysł centralnego ogrzewania był przełomowy, ponieważ umożliwiał bardziej skuteczne i wygodne ogrzewanie budynków niż wcześniejsze metody, jak np. piece kaflowe czy opalanie drewnem. Jednakże nie była ona w stanie wdrożyć swojego pomysłu w życie, ponieważ nie stać jej było na rozwój projektu i produkcję. Niemniej wynalazek Parker wpłynął na postęp systemów ogrzewania i przyczynił się do poprawy warunków życia milionów ludzi.

Katharine Burr Blodgett (1898-1979)

Blodgett była amerykańską fizyczką oraz chemiczką, posiadającą wiele sukcesów w swojej karierze, a jej wynalazki odmieniły świat energetyki oraz chemii przemysłowej. Jako pierwsza kobieta w historii została zatrudniona na stanowisku inżyniera w General Electric i była pierwszą, która otrzymała stopień doktora fizyki na Uniwersytecie Cambridge.

Opracowała technikę nakładania cienkich warstw jednocząsteczkowych, tworząc monomolekularne powłoki przeznaczone do pokrywania powierzchni wody, metalu lub szkła. Umożliwiało to zmniejszenie olśnienia i eliminację refleksów świetlnych. Jej monowarstwy były tak cienkie - 35 tysięcy warstw potrzebnych do zrównania się z grubością kartki papieru – że konieczne było wynalezienie nowej metody ich pomiaru.

Opatentowany przez Blodgett w 1939 roku proces nakładania powłok, znalazł zastosowanie w teleskopach, mikroskopach, okularach, aparatach fotograficznych czy projektorach.

Warto podkreślić, że jej badania miały ogromny wpływ na rozwój wielu dziedzin związanych z efektywnością energetyczną i odnawialnymi źródłami energii. Nowatorska technologia powłok jest stosowana przy produkcji paneli słonecznych, czy oświetleniu LED i OLED, gdzie cienkie warstwy poprawiają przewodnictwo elektryczne na szkle i innych podłożach.

Maria Telkes (1900-1995)

Była węgiersko-amerykańską inżynierką, która dokonała znaczących osiągnięć w dziedzinie energetyki słonecznej. Urodziła się w Budapeszcie w 1900 roku i studiowała na stołecznym Uniwersytecie Loránda Eötvösa oraz w Berlinie. W 1925 roku emigrowała do Stanów Zjednoczonych, gdzie początkowo pracowała w szkole jako biofizyk. W 1939 roku rozpoczęła badania w dziedzinie termodynamiki i energetyki słonecznej na Massachusetts Institute of Technology

W latach 40. XX wieku Telkes skonstruowała pierwszy przenośny system ogrzewania wody zasilany energią słoneczną, wykorzystując kolektory absorbujące energię i przekształcają ją w ciepło. W 1947 roku, wraz z architektem Eleanore Raymondem, wybudowała w Dover pierwszy dom zasilany energią ze słońca.

W 1953 roku Telkes wynalazła nowatorski materiał zbudowany z soli i gliceryny, zwany brykietem solarnym. Wynalazek ten zyskał duże znaczenie dla rozwoju systemów zasilanych energią słoneczną, gdyż pozwalał na przechowywanie jej w ciąganiu dnia i późniejsze wykorzystanie. 

Maria Telkes zmarła w wieku 95 lat. Jej badania i prace w dziedzinie energetyki słonecznej odegrały ważną rolę w rozwoju tego sektora i wciąż są uznawane oraz wykorzystywane we współczesnych czasach.

Esther Takeuchi (1953)

Takeuchi to amerykańska chemiczka i inżynierka, pracująca nad systemami magazynowania energii i źródłami zasilania dla urządzeń biomedycznych, na przykład kardiowerterów. Jest jedyną kobietą, która została wyróżniona nagrodą National Medal of Technology and Innovation - jednym z najwyższych wyróżnień w innowacji technologicznych w Stanach Zjednoczonych.

Uznawana za pionierkę w dziedzinie badań nad bateriami, jest autorką ponad 150 patentów. Jej prace skupiają się na opracowywaniu materiałów elektrodowych i rozwoju technologii magazynów energii, wykorzystywanych w różnych dziedzinach, także w energetyce odnawialnej.

Olga Malinkiewicz (1982)

Polska kobieta biznesu, która rozpoczęła prace nad stworzeniem nowatorskiej, rewolucyjnej technologii produkcji tanich, elastycznych ogniw słonecznych opartych na perowskitach, mających szansę zastąpić krzem w fotowoltaice. Świadoma potencjału swojego wynalazku i jego globalnego wpływu, w 2014 roku założyła firmę Saule Technologies.

Opracowała technologię nanoszenia cienkich warstw perowskitów na elastyczne nośniki, takie jak folie, co umożliwia produkcję tanich, lekkich i giętkich paneli słonecznych. Dziś te rozwiązania znajdują zastosowanie w takich dziedzinach jak budownictwo, transport, odzież czy elektronika. „Chcemy, aby energia słoneczna była dostępna dla wszystkich" – brzmi motto firmy. Malinkiewicz za swoje osiągnięcia w dziedzinie innowacyjnych technologii została uhonorowana licznymi nagrodami i wyróżnieniami.

Praca i osiągnięcia tych wyjątkowych kobiet pokazują, jak wiele można zdziałać, posiadając determinację oraz pasję. Dziś możemy korzystać z nowoczesnych technologii dzięki ich badaniom i innowacyjnym pomysłom, co stanowi wspaniałe dziedzictwo i wzór dla przyszłych pokoleń. Otwartość na różnorodność i równość szans w sektorze energetycznym to klucz do stworzenia lepszej przyszłości, a kobiety te są doskonałym przykładem na to, że każdy może przyczynić się do tego celu, niezależnie od płci.