Trzeci najcieplejszy czerwiec na świecie. Dwie fale upałów w Europie Zachodniej
Tegoroczny czerwiec był „dopiero trzecim” najcieplejszym w historii pomiarów, ale niewiele go różni od tych rekordowych. Szczególnie wysokie temperatury panowały w Europie Zachodniej, a w zachodniej części Morza Śródziemnego padł dzienny rekord temperatury powierzchni morza. Ponadto zarówno w Arktyce, jak i na Antarktydzie odnotowano jedne z niższych zasięgów lodu morskiego dla tego miesiąca.
Czerwiec 2025 r. był trzecim najcieplejszym czerwcem na świecie w historii pomiarów zbieranych od 1940 r. – poinformował Copernicus Climate Change Service (C3S). Europę Zachodnią i Południową dotknęły dwie fale upałów, w dużej części regionu panowały temperatury odczuwalne powyżej 38°C. Na Morzu Śródziemnym wystąpiła z kolei morska fala upałów, gdzie padł rekord średniej dziennej temperatury powierzchni morza w regionie w czerwcu – wyniosła 27,0°C.
12 miesięcy powyżej 1,5°C
Według danych ERA5 średnia temperatura powietrza wyniosła w ubiegłym miesiącu 16,46°C. To o 0,47°C powyżej średniej z lat 1991-2020 dla czerwca i o 1,30°C więcej niż szacowana średnia z lat 1850-1900, czyli czasów przedprzemysłowych. To trzeci najcieplejszy czerwiec w historii pomiarów – zaledwie o 0,20°C chłodniejszy od rekordowego czerwca 2024 r. i o 0,06°C chłodniejszy od czerwca 2023 r ., wcześniejszego rekordzisty.
Czerwiec był dopiero trzecim miesiącem w ciągu ostatnich 24 miesięcy, gdy średnia globalna temperatura była poniżej poziomu 1,5°C ocieplenia względem epoki preindustrialnej. Jednakże 12-miesięczny okres od lipca 2024 r. do czerwca 2025 r. był już o 1,55°C cieplejszy od poziomu sprzed epoki przemysłowej i o 0,67°C cieplejszy od średniej z lat 1991-2020.
Tegoroczny czerwiec to też miesiąc niskich zasięgów lodu morskiego zarówno na biegunie północnym, jak i południowym. W Arktyce był o 6 proc. niższy od średniej, stanowi drugi najniższy miesięczny zasięg w czerwcu od czasu rozpoczęcia pomiarów satelitarnych 47 lat temu. W drugiej połowie miesiąca dzienny zasięg był stale najniższy jak na tę porę roku. Na Antarktydzie zasięg był o 9 proc. niższy od średniej, co stanowi trzeci najniższy wynik dla tego miesiąca.
Wyjątkowo ciepłe były także morza. Średnia temperatura powierzchni morza (SST) w czerwcu 2025 r. na szerokości geograficznej 60°S-60°N wyniosła 20,72°C, co było trzecią najwyższą wartością w historii dla tego miesiąca. To tylko o 0,13°C poniżej rekordu z czerwca 2024 roku. Szczególna sytuacja rozwinęła się w zachodniej części Morza Śródziemnego, gdzie wystąpiła morska fala upałów. Odnotowano tam historycznie najwyższą dzienną SST dla tego regionu wynoszącą 27,0°C. To aż o 3,7°C powyżej średniej.
Upały w Europie
W Europie tegoroczny czerwiec był piątym najcieplejszym czerwcem w historii. Średnia temperatura wyniosła 18,46°C – 1,10°C powyżej średniej dla czerwca z lat 1991-2020. Wyjątkowa sytuacja panowała w Europie Zachodniej, w której odnotowano najcieplejszy czerwiec w historii – średnia temperatura wyniosła 20,49°C. To o 2,81°C więcej niż średnia z lat 1991-2020. Przyczyniły się do tego również dwie silne fale upałów – w połowie i pod koniec miesiąca.
Pierwsza fala upałów miała miejsce między 17 a 22 czerwca. Druga, jeszcze bardziej upalna, między 30 czerwca a 2 lipca. Podczas drugiej fali upałów temperatury powietrza przekroczyły 40°C w niektórych krajach, a w Hiszpanii i Portugalii nawet 46°C. Oba wydarzenia były związane z utrzymującymi się układami wysokiego ciśnienia, nazywanymi „kopułami ciepła”. Zatrzymują one ciepłe powietrze i prowadzą do przedłużającej się gorącej, słonecznej i suchej pogody. Przyczyniają się też do zwiększonego ryzyka wystąpienia pożarów. Anomalie i ekstrema średniej temperatury powietrza w dniach fal upałów można zaobserwować na wykresach poniżej. Na wykresie po lewej kategorie ekstremalne („najchłodniejsze” i „najcieplejsze”) są oparte na rankingach średnich temperatur dla tych samych 16 dni w latach 1979-2024. Pozostałe kategorie opisują porównanie temperatur z rozkładem tych temperatur w okresie referencyjnym 1991-2020.
W czerwcu 2025 roku wyjątkowa fala upałów dotknęła dużą część Europy Zachodniej, a większość regionu doświadczyła bardzo silnego stresu cieplnego. Ta fala upałów była jeszcze bardziej intensywna z powodu rekordowych temperatur powierzchni morza w zachodniej części Morza Śródziemnego. W ocieplającym się świecie fale upałów będą prawdopodobnie coraz częstsze, bardziej intensywne i będą miały wpływ na większą liczbę ludzi w całej Europie.
Samantha Burgess, Strategiczna Liderka ds. Klimatu w ECMWF
Duża część południowej Europy doświadczyła również ponadprzeciętnej liczby nocy tropikalnych, czyli takich, podczas których temperatura nie spada poniżej 20°C. W niektórych częściach Hiszpanii odnotowano nawet 24 takie noce – to o 18 więcej niż średnia dla czerwca. Noce tropikalne w istotny sposób przyczyniają się do wystąpienia problemów zdrowotnych związanych z upałami, ponieważ utrudniają organizmowi regenerację po wysokich temperaturach w ciągu dnia. Ponadto w dużej części regionu w ciągu dnia panowały temperatury odczuwalne przekraczające 38°C, co Copernicus identyfikuje jako „bardzo silny stres cieplny” według przyjętej skali. W części Portugalii temperatura odczuwalna sięgnęła 48°C, co odpowiada „ekstremalnemu stresowi cieplnemu”.
Czytaj też
Stres cieplny dotyczy ciepła nagromadzonego przez organizm. Występuje, gdy ciepło pochłaniane przez ciało ze środowiska przekracza zdolność organizmu do jego oddawania. Mówiąc prościej, organizm się wtedy przegrzewa. Stres cieplny powodowany jest zazwyczaj przez kilka czynników naraz: wysoką temperaturę otoczenia, wysoką wilgotność powietrza – która utrudnia chłodzenie ciała przed odparowywanie potu, aktywność fizyczną oraz zbyt niskie spożycie płynów. Stres cieplny można mierzyć np. w na podstawie odczuwalnej temperatury i odpowiadających jej reakcje fizjologiczne.