UE będzie modernizować sieci. Cel: niższe rachunki, większe bezpieczeństwo

Dodatkowym czynnikiem motywacyjnym jest wiek większości sieci elektroenergetycznych: już w 2030 roku blisko połowa sieci niskiego napięcia będzie miała ponad 40 lat.

Wielka modernizacja

Proponowany przez Komisję pakiet zaleca przyspieszenie wydawania pozwoleń na budowę infrastruktury sieciowej, a także przyspieszenie cyfryzacji sieci.

Grids Package ma m.in. zapewnić transgraniczne zintegrowane planowanie i realizację projektów w zakresie połączeń międzysieciowych, uprościć wydawanie zezwoleń i planowanie sieci dystrybucyjnych, pobudzić cyfryzację czy priorytetowo traktować potrzeby „_w zakresie dostaw produktów przemysłowych”.

Według KE, do 2040 roku koszty koniecznych inwestycji w sieci dystrybucyjne wyniosą 730 mld euro, a w sieci przesyłowe - 472 mld euro. Z planowanych inwestycji mają skorzystać lokalne społeczności.

”Zwiększające się inwestycje w sieci umożliwiają średnioterminowe obniżenie rachunków konsumentów poprzez zapewnienie mocy niezbędnych do integracji nowych, tanich źródeł wytwarzania i poprzez ogólne obniżenie kosztów systemu” - podkreśla Komisja Europejska.

Nie tylko zielona transformacja

Poprawa stanu sieci elektroenergetycznych jest kluczowa dla polskiego i europejskiego bezpieczeństwa energetycznego. Jak zaznacza Alberic Mongrenier, dyrektor wykonawczy European Institute for Energy Security (EIES), operatorzy nie są w stanie samodzielnie bronić się przed atakami hybrydowymi wspieranymi przez państwa. Operatorzy sieci i podmioty zajmujące się bezpieczeństwem muszą działać razem.

"Bezpieczeństwo sieci energetycznej Europy zależy od suwerenności technologicznej" - zaznacza Mongrenier. "Niekompatybilność komponentów utrudniła Ukrainie wyjście z kryzysu energetycznegp, a nam brakuje wystarczających krajowych zdolności produkcyjnych w zakresie krytycznych transformatorów, kabli i innych systemów".

Również Polska mierzy się z tym problemem. Budowa i modernizacja sieci elektroenergetycznych stanowi wąskie gardło polskiej zielonej transformacji i zagraża bezpieczeństwu systemu energetycznego.

Właśnie dlatego w ramach Funduszu Wsparcia Energetyki kwota alokacji środków z KPO na inwestycje w sieci elektroenergetyczne wyniosła 67,2 mld zł. Inwestycje mają zniwelować wąskie gardła polskiej transformacji energetycznej. Już teraz wybudowano 87 tys. km nowych sieci oraz zmodernizowano 60 tys. km istniejących. Warto zaznaczyć, że aż 90 proc. środków będzie wykorzystane w ramach local content.

”Inwestycje sieciowe należy traktować jako infrastrukturę strategiczną - kluczową dla naszego bezpieczeństwa, wymagającą adekwatnych środków i zaangażowania ze strony władz” - podkreśla Paweł Czyżak, Regional Lead, Central Eastern Europe, Ember. „Polska musi więc rozbudowywać sieci, a jednocześnie lepiej je monitorować i chronić”.

Zmiana systemowa

Jak zaznacza think-tank Ember Energy, elektryfikacja zbyt często pozostaje polityką drugorzędną wobec rozwoju OZE - mimo, że dla poprawnego działania systemu energetycznego oba procesy powinny zachodzić równocześnie.

Sieci wymagają modernizacji, remontu i pilnej rozbudowy nie tylko ze względu na swój wiek, lecz również na potrzebę przyłączania coraz większych mocy odnawialnych źródeł energii. Jak podaje KE, tylko w latach 2022-2024 w UE zainstalowano rekordową moc 168 GW energii słonecznej i 44 GW energii wiatrowej.

W 2024 roku 47 proc. energii elektrycznej wytwarzanej w UE pochodziło ze źródeł odnawialnych. Na wzrost zużycia energii elektrycznej wpływa również intensywna elektryfikacja i rozwój elektromobilności.

Opracowanie projektów sieciowych jest czasochłonne, co powoduje znaczne opóźnienia w podłączaniu elektrowni wiatrowych i słonecznych do sieci elektroenergetycznych. W przypadku farm wiatrowych uzyskanie dostępu do sieci może trwać nawet 9 lat. Modernizacja i rozwój zakrojone na szeroką, europejską skalę mogłyby w tym pomóc.

Modernizacja sieci energetycznych to nie tylko kwestia europejska. Obecnie najszybsze tempo elektryfikacji wykazują Chiny. Zdaniem Ember Energy kraje, które traktują elektryfikację jako podstawowy narodowy cel strategiczny nie tylko szybciej się dekarbonizują. Budują fundamenty przemysłowe i możliwości eksportowe, które zdefiniują przywództwo w kolejnej erze energetycznej.

Właśnie z tego powodu pakiet Grids Package stanowi krok w dobrym kierunku - zarówno z perspektywy europejskiego bezpieczeństwa, jak i poprawy konkurencyjności oraz dalszego rozwoju zielonej transformacji.