Dziesiątki miliardów na energetykę. KPO wspiera transformację

Obecnie w pełni zakontraktowano środki przeznaczone na infrastrukturę gazu ziemnego, sieci elektroenergetyczne, morską energetykę wiatrową oraz rozwój technologii wodorowych, natomiast weryfikacja wniosków dotyczących tzw. zielonej transformacji miast jeszcze trwa.

BGK: zainteresowanie przekroczyło oczekiwania

BGK jest jednym z operatorów wdrażających unijny Krajowy Plan Odbudowy i Zwiększania Odporności - odpowiada za realizację projektów, prowadząc nabór wniosków, podpisując umowy i dystrybuując fundusze na inwestycje w sposób zgodny z celami wyznaczonymi przez KPO (takimi jak transformacja energetyczna). Środki pożyczkowe sięgnęły 96,7 mld zł (z wyłączeniem inwestycji wodorowych, które obejmuje instrument dotacyjny).

Jak zaznaczała pierwsza wiceprezes BGK prof. Marta Postuła podczas spotkania z dziennikarzami, znaczna część z możliwych środków została już zakontraktowana (mowa o 82 mld zł) w formie długoterminowych pożyczek na bardzo preferencyjnych warunkach, o bardzo niskim oprocentowaniu. Łączna liczba zawartych umów wyniosła 1030.

Alokację środków z KPO można podzielić na kilka głównych obszarów: Fundusz Wsparcia Energetyki, Zieloną Transformację Miast, Morską Energetykę Wiatrową, Rozwój Technologii Wodorowych oraz Infrastrukturę Gazu Ziemnego.

Jak zaznaczono podczas spotkania, obecnie w pełni zakontraktowano już projekty dotyczące offshore’u, gazu ziemnego i wodoru. Nabór wniosków zakończono we wszystkich obszarach, jednak trwa ocena części wniosków w ramach Funduszu Wsparcia Energetyki i Zielonej Transformacji Miast.

Ostatecznym terminem zawierania umów pożyczkowych jest 31 sierpnia 2026 roku, jednak wydatkowanie środków z KPO może się już odbywać w kolejnych latach i innych terminach, regulowanych na poziomie krajowym.

Sieci, sieci i jeszcze raz sieci

W wielu przypadkach zainteresowanie i zapotrzebowanie przerosło proponowaną wielkość alokacji - najbardziej widoczne było to w przypadku wniosków na budowę i modernizację sieci elektroenergetycznych, będących wąskim gardłem polskiej zielonej transformacji.

Jak poinformowano, wartość złożonych wniosków w zakresie sieci elektroenergetycznych opiewała na 150 mld zł, jednak przekraczało to wartość środków alokacyjnych BGK. Pozostałą część spółki i przedsiębiorstwa muszą pokryć właśnymi środkami bądź zaciągnąć pożyczki prywatne.

W ramach Funduszu Wsparcia Energetyki kwota alokacji środków z KPO na inwestycje w sieci elektroenergetyczne wyniosła 67,2 mld zł. Za koordynację instrumentu odpowiadało Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKiŚ). Zawarto sześć umów z podmiotami takimi jak Tauron, Enea, PGE, Energa czy PSE. Mowa tutaj o pożyczkach długookresowych na 20 lat, z oprocentowaniem w wysokości 0,5 proc.

Inwestycje mają zniwelować wąskie gardła polskiej transformacji energetycznej. Już teraz wybudowano 87 tys. km nowych sieci oraz zmodernizowano 60 tys. km istniejących.

Warto zaznaczyć, że w ramach Funduszu Wsparcia Energetyki, aż 90 proc. środków będzie wykorzystane w ramach local content. Jak podkreślali przedstawiciele BGK, uwzględnienie lokalnych dostawców nie było (i nie mogło być) kryterium akceptacji wniosków, a inicjatywa wychodziła od firm zgłaszających swoje projekty.

Jednocześnie należy pamiętać, że to naturalna konsekwencja wysokiego rozproszenia sieci elektroenergetycznych, których renowacja, budowa i modernizacja odbywa się w małych miastach, gminach i wsiach, gdzie jest większy udział małych i średnich polskich przedsiębiorstw. Jak podkreślono, wszystkie sieci są modernizowane w standardzie smart grid.

Polska nie wycofuje się z offshore'u

Lokalni dostawcy (tacy jak producenci kabli czy innych elementów) stanowili również ważny element inwestycji w morskie farmy wiatrowe i stanowili 30-40 proc. wartości projektów offshore.

Środki z segmentu morskich farm wiatrowych zakontraktowano już w 100 proc., a ich wartość wynosiła 9,8 mld zł. Łącznie zawarto pięć umów z trzema podmiotami: Orlenem (finansowanie w wysokości 3,5 mld zł), PGE oraz Polenergią. Całkowite finansowanie odpowiada za 4,9 GW mocy.

”Pierwotna alokacja środków była większa i opiewała na 20 mld zł, jednak została zmniejszona na wniosek Rady Ministrów i Komisji Europejskiej” - mówiła prof. Pustuła. „Wynikało to przede wszystkim z faktu, że projekty miały nadsubskrypcję finansowania prywatnego, a środki KPO mają stanowić uzupełnienie, a nie zastępować finansowania rynkowego”.

Gaz ziemny, wodór i polskie miasta

W przypadku budowy infrastruktury gazu ziemnego, BGK podpisało tylko jedną umowę z Gaz-System, opiewającą na 2,2 mld zł. Projekt dotyczył budowy gazociągu Gustorzyn-Wronów, który połączy planowany pływający terminal gazowy FSRU w Zatoce Gdańskiej z krajowym systemem przesyłowym.

Z kolei inwestycje w technologie wodorowe (jako jedyne realizowane w formie dotacji) opiewały na 2,1 mld zł, a w ich ramach podpisano pięć umów. Jak poinformowało BGK, wnioski były oceniane przez ekspertów zewnętrznych.

Ostatnim segmentem była Zielona Transformacja Miast, gdzie wielkość budżetu wyniosła 14,8 mld zł. Początkowo planowano uwzględnić środki z KPO o wartości ok. 39 mld zł, jednak rząd zdecydował o ich przesunięciu na Fundusz Bezpieczeństwa i Obronności. Do tej pory zawarto umowy o wartości 7,8 mld zł, pozostałe wnioski czekają na ocenę.

Instrument pożyczkowy jest przeznaczony dla jednostek samorządu terytorialnego (JST) i spółek komunalnych na inwestycje związane z transformacją energetyczną (np. kanalizacje, tramwaje, przebudowę parków, oświetlenie).

Jak podkreślono, warunki finansowania są bardzo preferencyjne: 0 proc. oprocentowania dla JST oraz bardzo preferencyjne stawki dla spółek komunalnych i instytucji publicznych (np. uczelni wyższych). Minimalna wartość umowy to 2 mln zł, chociaż może ona składać się z kilkunastu małych zadań (7-8 tys. zł).

BGK podkreśla, że alokacja środków z KPO już teraz przynosi wymierne korzyści polskiej gospodarce. „W ramach modernizacji objęto już 147 tys. km linii sieci elektroenergetycznych, a roczna redukcja zużycia energii pierwotnej pozwala na pokrycie średniego rocznego zapotrzebowania około 78 tys. osób. Już teraz roczny spadek emisji gazów cieplarnianych (w równoważniku CO²) wynosi około 600 tys. ton” - zaznaczała prof. Pustuła.