Ostatnia szansa na przesunięcie terminu dla systemu kaucyjnego. Sejm musi się pospieszyć

„(…) dzisiaj najważniejsze jest, aby ta ustawa (nowelizacja ustawy przesuwająca termin wejścia w życie systemu kaucyjnego – PAP) została przyjęta w tym roku, łącznie z podpisem prezydenta. Dlatego właściwie ten przyszły tydzień sejmowy jest ostatnim momentem, kiedy ta ustawa powinna przejść przez Sejm, a następnie trafić w tej ścieżce legislacyjnej do Senatu i potem do podpisu prezydenta” – poinformowała podczas czwartkowego spotkania z dziennikarzami wiceminister klimatu i środowiska Anita Sowińska.

Jednym z głównych celów projektowanej noweli jest przesunięcie startu systemu kaucji na 1 października 2025 r. Zgodnie z obowiązującymi przepisami ma on ruszyć z początkiem nowego roku. Jak zwracała uwagę w zeszłym tygodniu minister klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska, uchwalenie nowelizacji przed końcem roku jest kluczowe, aby system kaucyjny nie wystartował od stycznia, na co – jak mówiła już wcześniej – przedsiębiorcy nie są gotowi.

W czwartek wiceminister Sowińska podkreśliła, że czas procedowania ustawy w Sejmie jest „naprawdę kluczowy”. „Jest to ważne, dlatego że uruchomienie systemu w obecnym kształcie może doprowadzić do niemożliwych do odwrócenia błędów. Przedsiębiorcy oczekują od nas stabilnego i przewidywalnego otoczenia prawnego, tak żeby mogli realizować swoje obowiązki ustawowe” – oceniła Sowińska.

Wyjaśniła, że w obecnie obowiązujących przepisach duża część rynku jest wykluczona z systemu kaucyjnego, co mogłoby prowadzić do nieprawidłowego rozliczania opakowań i w konsekwencji również kaucji. Zaznaczyła, że do uczestnictwa w systemie kaucyjnym nie jest zobowiązana np. branża HoReCa (sektor hotelarski i gastronomiczny).

Zmiana harmonogramu dla systemu kaucyjnego

Przesunięcie startu systemu kaucyjnego na 1 października 2025 r. wiceminister nazwała „kompromisem”. „Są strony, które nie mogą się doczekać tego systemu kaucyjnego i postulują jak najszybsze wdrożenie, ale jest też strona, która chciałaby opóźnienia tego startu systemu. Jest to trudny kompromis, natomiast chciałabym bardzo prosić o uszanowanie go” – powiedziała wiceminister klimatu.

Odpowiadając na pytania dziennikarzy Sowińska poinformowała, że do projektu noweli ustawy procedowanego obecnie w Sejmie mogą zostać dodane jedynie mniejsze poprawki, które nie zmienią „charakteru ustawy”, ponieważ jest ona obecnie w procesie notyfikacji. Dodała, że zgłoszenie notyfikacyjne zostało wysłane do Unii Europejskiej 20 września br. i obowiązuje do 20 grudnia.

Wiceminister zaznaczyła też, że w przyszłym roku resort klimatu nie zamierza ponownie nowelizować ustawy o systemie kaucyjnym, a przynajmniej „nie w jakimś istotnym kształcie”. Zastrzegła jednak, że nie wyklucza konieczności wprowadzenia drobnych zmian, które mogą okazać się niezbędne w związku z pracami nad rozszerzoną odpowiedzialnością producentów (ROP).

Chodzi o regulacje, które zakładają, że wprowadzający na rynek produkty w opakowaniach ponoszą odpowiedzialność finansową, a także organizacyjną związaną ze zbiórką produktów w całym cyklu ich życia, także kiedy stają się odpadami. „My w tej chwili prowadzimy konsultacje wewnętrzne, m.in. międzyresortowe, jak ten system ma wyglądać. (…) chcemy się już skoncentrować konkretnie na przepisach prawa” – zaznaczyła. Jej zdaniem są szanse na to, żeby odpowiednie przepisy dotyczące ROP zostały przygotowane w przyszłym roku.

Pierwsze czytanie projektu nowelizacji ustawy przesuwającego start systemu kaucyjnego odbyło się w Sejmie 7 listopada br. Dzień później projekt został skierowany do prac w podkomisji, której najbliższe posiedzenie zaplanowano na 19 listopada. Sejm wyznaczył też termin przedstawienia sprawozdania komisji gospodarki oraz środowiska do 3 grudnia br.

Poza przesunięciem terminu wejścia w życie systemu kaucyjnego, projekt noweli wprowadza szereg innych zmian. Zakłada m.in., że w każdej gminie w Polsce będzie musiał funkcjonować co najmniej jeden stacjonarny punkt odbierania opakowań i odpadów opakowaniowych w ramach systemu kaucyjnego. Innym rozwiązaniem, który znalazł się w projekcie, jest stworzenie tzw. zamkniętego systemu obiegu kaucji, czyli pobierania jej w całym łańcuchu dystrybucji. Ma to przyczynić się do uszczelnienia systemu i zapewnienia monitorowania przepływów kaucji. Projekt wyłącza też z systemu kaucyjnego zbiórkę opakowań po mleku i produktach mlecznych.

Celem systemu kaucyjnego jest zmniejszenie ilości zmieszanych odpadów komunalnych odbieranych przez gminy i zwiększenie poziomu recyklingu. Duże sklepy, o powierzchni powyżej 200 mkw., będą musiały odbierać puste opakowania i oddawać kaucję. Natomiast mniejsze sklepy będą pobierać kaucję, ale przystąpienie do systemu odbioru opakowań będzie w ich przypadku dobrowolne.

Nieodebrana kaucja zostanie przeznaczona na finansowanie systemu kaucyjnego. Kaucja ma zachęcić do zwrotu opakowań i zwiększyć ilość ponownie wykorzystanych i przetwarzanych surowców służących do wytworzenia opakowań. System docelowo ma objąć trzy rodzaje opakowań: butelki plastikowe do 3 litrów, szklane butelki wielorazowego użytku do 1,5 litra oraz metalowe puszki do 1 litra.

Rozszerzona odpowiedzialność producentów polega na tym, że to wprowadzający na rynek produkty w opakowaniach ponoszą odpowiedzialność finansową, a także organizacyjną związaną ze zbiórką produktów w całym cyklu ich życia, także kiedy stają się odpadami.