Miasta przygotowują się na zmiany klimatu. Samorządy opracują nowe plany adaptacyjne

W poniedziałek na stronach RCL opublikowano projekt noweli Prawa ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw, który został opracowany przez resort klimatu i środowiska.

Zgodnie z projektowaną nowelą, miasta o liczbie mieszkańców równej i większej niż 20 tys. będą musiały obligatoryjnie przygotować plany adaptacji do zmian klimatu. Aglomeracje te będą musiały również uwzględnić aspekt adaptacji do zmian klimatu w dokumentach strategicznych, w tym dotyczących planowania przestrzennego miast. „Miasta liczące co najmniej 20 tys. mieszkańców, które jeszcze nie mają opracowanych MPA, będą do ich opracowania i uchwalenia zobowiązane najpóźniej do dnia 2 stycznia 2028 r.” - poinformowano w ocenie skutków regulacji.

Jak wyjaśniono w OSR, plany mają być opracowywane przy zapewnieniu możliwości udziału społeczeństwa i będą aktami prawa miejscowego uchwalanymi przez rady miejskie. Składową MAP będzie koncepcja zazieleniania miasta (zwiększanie powierzchni terenów zieleni) oraz koncepcja zagospodarowania wód opadowych i roztopowych. Zgodnie z nowymi przepisami aktualizacja planów ma następować raz na sześć lat.

„Miejskie plany powinny obejmować środki służące tworzeniu różnorodnych biologicznie i dostępnych lasów miejskich, parków i ogrodów, miejskich gospodarstw rolnych, zielonych dachów i ścian, ulic obsadzonych drzewami, łąk miejskich oraz żywopłotów miejskich. Realizacja takich planów powinna przyczynić się również do poprawy połączeń między terenami zielonymi, wyeliminowania stosowania pestycydów i ograniczenia nadmiernego koszenia zielonych przestrzeni miejskich, a także wyeliminowania stosowania innych praktyk szkodliwych dla różnorodności biologicznej” - przekazano w OSR.

Z nowych przepisów wynika, że wprowadzone zostaną dodatkowe regulacje, które miałby chronić tereny zieleni przed tzw. betonozą lub tereny zieleni „dzikiej”, które spełniają funkcje retencyjne. ” (…) przy zakładaniu terenu zieleni w pierwszej kolejności należy wykorzystywać zasoby przyrodnicze tego terenu, w tym zachować istniejącą roślinność rodzimą, oraz zapewnić, aby powierzchnia biologicznie czynna zajmowała co najmniej 95 proc. powierzchni tego terenu zieleni” - wskazano.

Nowelizacja zobowiąże też miasta, które mają uchwalony MPA do uwzględniania w planowaniu przestrzennym działań zmniejszających podatność miast na zmiany klimatu. Analiza ryzyka związanego ze zmianami klimatu oraz ocena podatności na zmiany klimatu mają być uwzględniane przy określaniu ustaleń planu ogólnego czy w planie zagospodarowania przestrzennego województwa. Zgodnie z nowymi przepisami wniosek o ustalenie lokalizacji inwestycji celu publicznego będzie zawierał charakterystykę inwestycji, w tym określenie charakterystycznych parametrów technicznych inwestycji oraz dane charakteryzujące jej wpływ na środowisko, w tym na podatność na zmiany klimatu. „Decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego określi warunki i szczegółowe zasady zagospodarowania terenu oraz jego zabudowy wynikające z przepisów odrębnych, a w szczególności w zakresie ochrony środowiska, w tym zmniejszenie podatności na zmiany klimatu, zdrowia ludzi oraz ochrony dziedzictwa kulturowego, zabytków i dóbr kultury współczesnej” - dodano.

Dzięki nowym przepisom, samorządy będą miały 4 lata (a nie 3 lata) na opracowanie przez zarząd województwa projektu aktualizacji programu ochrony powietrza. Sejmiki województw będą miały też 3 miesiące (a nie 2) na podjęcie uchwały ws. aktualizacji programu ochrony powietrza.

Nowela ma też usprawnić dwa programy antysmogowe - „Czyste Powietrze” oraz „Stop Smog”. W przypadku tego pierwszego chodzi o doprecyzowanie sposobu ustalania wysokości przeciętnego miesięcznego dochodu z gospodarstwa rolnego na potrzeby wydania zaświadczenia o dochodach, które jest konieczne do wnioskowania o wyższe dotacje z NFOŚiGW. Drugi program ma być bardziej atrakcyjny dla gmin m.in. poprzez uproszczenie jego obsługi oraz likwidację kryterium majątkowego. Projekt przewiduje zwiększenie kwoty na realizację przedsięwzięcia niskoemisyjnego z 53 tys. do 106 tys. zł. Zwiększeniu ulegnie też poziom finansowania inwestycji z budżetu państwa z 70 do 90 proc. Jednocześnie zmniejszy to wkład własny gminy z 30 do 10 proc. W przypadku największych miast (powyżej 100 tys. mieszkańców) wkład będzie musiał być większy niż 10 proc.

W nowych przepisach pojawi się też delegacja do wydania rozporządzenia ws. wymagań jakościowych dla paliw biomasowych wprowadzanych do obrotu z przeznaczeniem do użycia w sektorze bytowo-komunalnym, czyli spalanych w domowych kotłach. Jak wyjaśniono, wymagania jakościowe pojawia się dla: biomasy pozyskanej z drzew i krzewów w postaci peletu lub brykietu; biomasy roślinnej z rolnictwa w postaci brykietu lub peletu; biomasy pozyskanej z drzew i krzewów w postaci zrębki drzewnej lub drewna kawałkowego.

Projektowana nowela - jak przekazano w OSR - ma również usprawnić realizację programów i projektów z zakresu ochrony środowiska wdrażanych przez powiaty, gminy oraz NFOŚiGW i wojewódzkich funduszy ochrony środowiska. Jak poinformowano, chodzi o „uelastycznienie obowiązujących regulacji stanowiących ustawowe upoważnienie dla rady powiatu oraz rady gminy w zakresie określania zasad udzielenia dotacji celowej oraz sposobu jej rozliczania w ramach finansowania ochrony środowiska z budżetów tych powiatów oraz gmin”.

Projekt zakłada też zmianę zasad ustanawiania składu i struktury rady nadzorczej NFOŚiGW oraz wfośigw. „Proponuje się zmianę przepisu art. 400d ust 2 pkt 5 uPoś poprzez wskazanie, w miejsce przedstawiciela organizacji ekologicznych, do składu rady nadzorczej NFOŚiGW – przedstawiciela działających na rzecz ochrony klimatu, ochrony środowiska lub odnawialnych źródeł energii organizacji pozarządowych” - poinformowano.

W nowych przepisach rezygnuje się z wymogu posiadania przez organizacje pozarządowe struktur organizacyjnych na terenie całego kraju. „W związku z postępem technologicznym, a w konsekwencji rozwojem systemów porozumiewania się na odległość, organizacje takie mają możliwość funkcjonowanie na terenie kraju bez konieczności posiadania stacjonarnych struktur organizacyjnych na terenie całego kraju” - dodano.

Zgodnie z projektem w przypadku uzyskania równej liczby głosów poparcia przez kandydatów na przedstawicieli organizacji pozarządowych w radzie nadzorczej NFOŚiGW, decyzję o wyborze podejmować będzie minister właściwy do spraw klimatu.

Dodatkowo, „doprecyzowuje się zapis art. 400f ust. 2 pkt 1 poprzez wskazanie przedstawicieli wyznaczonych do składu rad nadzorczych wojewódzkich funduszy spośród działających na rzecz ochrony klimatu, ochrony środowiska lub odnawialnych źródeł energii przedstawicieli nauki lub organizacji pozarządowych, w miejsce przedstawicieli wyznaczonych spośród przedstawicieli nauki lub organizacji pozarządowych”.