Co naprawdę wydarzyło się w Luksemburgu? Znowu zamieszanie z polskim atomem, którego nie powinno być

We wtorek 15 października opublikowano jedną z wielu w ostatnich latach deklaracji podejmowanych przez nieformalny „atomowy sojusz”. Są w nim zrzeszone państwa Unii Europejskiej, które wiążą z atomem, małym czy dużym, wielkie nadzieje i najczęściej – już mają na swoim terenie siłownie jądrowe.

Ostatnie spotkanie tego gremium odbyło się z udziałem 14 państw, z czego dwa miały status obserwatora (Belgia i Włochy). Jednak pod deklaracją, w której wspomniano o energetyce jądrowej i szansach, jakie niesie dla dekarbonizacji energetyki (i że tę rolę zauważono też w raporcie Draghiego), podpisało się tylko 10 państw: Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Finlandia, Francja, Holandia, Rumunia, Słowacja, Słowenia i Szwecja.

Zabrakło dwóch bratanków. Jeden przyniósł usprawiedliwienie

Zabrakło podpisów Węgier i Polski, których przedstawiciele również byli na tym spotkaniu w Luksemburgu. Brak sygnatury od kogoś z Budapesztu jest zrozumiały – Węgry mają teraz przewodnictwo w Unii Europejskiej (objęły prezydencję w Radzie UE) i z tego powodu powinny zostać co do zasady neutralne. W przeszłości zdarzały się takie same przypadki, gdy Szwecja brała udział w rozmowach „atomowego sojuszu”, a nie podpisywała deklaracji, gdyż przewodniczyła pracom UE.

Zastanawiający był natomiast brak podpisu z Polski, która od powstania nieformalnego aliansu aktywnie brała udział w rozmowach i sygnowała deklaracje czy odezwy grupy. Początkowo sądzono nawet, że polskie przedstawicielstwo w ogóle się tam nie zjawiło, ale już w tym samym dokumencie wymieniono Polskę jako uczestnika spotkania. O co więc w tym chodzi?

W odpowiedzi na pytania Energetyki24 Ministerstwo Przemysłu (od niedawna odpowiedzialne za atom) tłumaczy, że zdecydowały pewne kwestie nie tyle formalne, ile raczej chęć wypełnienia pewnych mniej lub bardziej zrozumiałych dyplomatycznych ukłonów. I co ważne dla całej historii: Polska z 1 stycznia 2025 r. obejmuje prezydencję w UE, a ten fakt ma mieć kluczowe znaczenie.

„Zgodnie z dyplomatycznym zwyczajem, jaki obowiązuje w Unii Europejskiej, zarówno państwo sprawujące Prezydencję, jak i państwo które w najbliższym czasie obejmie Prezydencję Rady UE zachowują najdalej idącą neutralność w tematach, które mogą być przedmiotem dyskusji w okresie sprawowania przez nie Przewodnictwa. Z tego powodu zarówno obecna Prezydencja, jak i przyszła – polska Prezydencja, choć od lat pozostają członkami grupy projądrowej w Unii Europejskiej, nie złożyły swojego podpisu pod wspólnym komunikatem państw jądrowych” – brzmi stanowisko resortu.

Zamieszanie w Luksemburgu

Z naszych nieoficjalnych ustaleń wynika jednak, że może być to tylko część całego obrazu. Otóż: Polskę podczas całej Rady TTE (czyli Rady UE ds. Transportu, Telekomunikacji i Energii) reprezentował wiceminister klimatu i środowiska Krzysztof Bolesta, a nie przedstawiciel czy przedstawicielka Ministerstwa Przemysłu. Według rozmówców Energetyki24 Boleście wydano polecenie, aby nie podpisywać deklaracji i po prostu się do tego zastosował. Tu nie ma zaskoczeń, rząd wydaje takie rekomendacje.

Tyle że nasi informatorzy twierdzą też, że z tą zasadą o nieangażowaniu się, gdy ma się objąć prezydencję, to nie do końca prawda. I żadne gromy na Polskę by za to nie spadły.

Podsumowując: Ministerstwo Przemysłu powstało w tym roku, stawia też pierwsze kroki w Brukseli, ludzie tam pracujący mogą pewnych rzeczy nie wiedzieć albo działać asekuracyjnie. Podpis czy jego brak o niczym nie przesądza.

Natomiast po raz kolejny dano paliwo szarlatanom, którzy szybko po nie sięgnęli i wieszczą, że coś niedobrego dzieje się przy polskim atomie (zamiast spojrzeć choćby na przypisy dokumentu). Dopiero co opisywaliśmy rzekome zwijanie projektu jądrowego przez zniesienie zespołu ds. atomu w MKiŚ, gdy był on po prostu przenoszony do MP (co wynika z przepisów). Z drugiej strony: zapewne nic by się nie stało, jakby Polska przed objęciem prezydencji tę deklarację podpisała. Zwłaszcza że podczas kolejnego spotkania – tak można zakładać – nie będzie mogła wyrazić swojego stanowiska.

Czego oczekuje atomowy sojusz

Przez całe to zamieszanie umyka też clou całej sprawy: jakie są postulaty atomowego sojuszu i co ustalono? Przede wszystkim, tak jak pisaliśmy niedawno, ponownie w UE tworzą się dwa bloki. Jeden proatomowy wokół Francji, drugi zdecydowanie mniej przychylny energetyce jądrowej. Deklaracje takie jak ta z wtorku to jakaś forma pokazu siły i przeglądu stronnictw, choć nie można też przykładać aż tak wielkiej wagi do tego, czy ktoś analizuje bądź nie możliwość wykorzystania reaktorów jądrowych. Ale np. brak Hiszpanii w tym gronie, która ma działające elektrownie jądrowe, już można uznać za jakiś sygnał.

Sojusz przypomniał swoją deklarację z marca tego roku i po raz kolejny zaznacza, że niezbędne jest wspieranie rozwoju małych reaktorów jądrowych oraz ułatwianie inwestowania w tzw. duży atom. „Zdecydowanie zachęcamy, aby nowa Komisja Europejska wprowadziła zmiany w naszej polityce energetycznej poprzez pełne uznanie roli energii jądrowej, obok odnawialnych źródeł energii, dla przyszłości zintegrowanego systemu energetycznego” – podkreślono.