Ambasador Finlandii dla E24: Chcemy jak najszybciej uniezależnić się od rosyjskich surowców [WYWIAD]

Karol Byzdra: Czy w obecnej sytuacji Finlandia obawia się rosyjskiej inwazji?

Juha Ottman: Obecnie nie ma zwiększonego zagrożenia militarnego wobec Finlandii. Jednak warunki bezpieczeństwa uległy dramatycznemu pogorszeniu po ataku Rosji na Ukrainę. Finlandia przygotowuje się na różne scenariusze ryzyka, w tym na potencjalne ataki cybernetyczne, operacje hybrydowe, trolling internetowy lub zakłócenia żeglugi morskiej na Morzu Bałtyckim. Obecnie toczy się również ożywiona debata na temat różnych opcji poprawy naszego bezpieczeństwa, w tym możliwości ubiegania się o członkostwo w NATO.

Jak wojna wpływa na stosunki gospodarcze między Finlandią a Rosją?

Rosja jako ważny kraj sąsiadujący, jest tradycyjnie jednym z głównych partnerów handlowych. Jesteśmy jednym z największych inwestorów zagranicznych w Rosji, zwłaszcza w sektorze energetycznym, jednak atak na Ukrainę radykalnie zmienił to wszystko. Zgodnie z sankcjami UE nałożonymi na Rosję i z powodu presji publicznej w Finlandii, wiele fińskich przedsiębiorstw zdecydowało się opuszczenie lub planuje opuścić Rosję. W wyniku wojny nastąpił znaczny spadek handlu dwustronnego – według niektórych szacunków nawet o 70%. Istnieje również ryzyko, że fińskie inwestycje na wschodzie staną się aktywami osieroconymi. 

Fiński rząd zachęcał fińskie firmy do rezygnacji z rosyjskiego rynku i poszukiwania rynków alternatywnych. Nie stanie się to z dnia na dzień, co będzie miało poważne konsekwencje gospodarcze dla przedsiębiorstw, które są w dużym stopniu uzależnione od rynku rosyjskiego. Ze względu na pandemię, w ostatnich latach ruch turystyczny z Rosji do Finlandii był bliski zeru.

Jakie będą skutki gospodarcze europejskiego embarga na rosyjską ropę naftową?

Embargo na rosyjską ropę naftową jest obecnie omawiane w UE bez jasnego harmonogramu. Finlandia jest w stanie zastąpić paliwa z Rosji w swoim koszyku energetycznym w rozsądnym terminie, jednak z pewnością odbije się to na ich cenach. Fińskie rafinerie również specjalizują się w wykorzystaniu rosyjskiej ropy. Jeszcze przed wojną na Ukrainie globalne ceny energii rosły, a w grudniu ubiegłego roku Finlandia odnotowała najwyższy poziom cen energii elektrycznej.

Kiedy Finlandia chce uniezależnić się od rosyjskich źródeł energii?

Nie ma jednej, określonej daty, ale celem jest jak najszybsze uzyskanie niezależności. Finlandia woli również nałożyć embargo na rosyjską energię w całej UE, aby zwiększyć skuteczność tego środka w celu ograniczenia finansowania rosyjskiej inwazji na Ukrainę. Według statystyk w 2020 r. ponad 60% importu energii pochodziło z Rosji, z czego ok 95% to węgiel, 85% wynosiła ropa naftowa i 67% gaz ziemny. Udział wszystkich importowanych paliw kopalnych w fińskim zużyciu energii wyniósł jednak tylko 35%.

Finlandia zamierza zastąpić rosyjski gaz ziemny poprzez zwiększenie wykorzystania LNG i import gazu ziemnego z Estonii za pośrednictwem złącza Baltic Connector. Finlandia i Estonia postanowiły również zainwestować we wspólny pływający terminal LNG na Morzu Bałtyckim. Liczymy na to, że osiągniemy samowystarczalność pod względem wytwarzania energii elektrycznej już w 2023 r., kiedy nowa elektrownia jądrowa Olkiluoto 3 będzie w pełni operacyjna. Znaczne inwestycje są również podejmowane w dziedzinie energii wiatrowej.

Finlandia rozwiązała umowę z Rosatom na budowę elektrowni jądrowej. Który z partnerów może teraz dokończyć inwestycję?

Z prawnego punktu widzenia umowa z Rosatomem nie zostanie rozwiązana, ponieważ obecnie nie ma ku temu podstawy prawnej, chyba że Rosatom sam zrezygnuje z projektu. Jednakże fiński rząd nie wydał jeszcze ostatecznego pozwolenia na budowę i trudno spodziewać się tego, że w obecnej sytuacji geopolitycznej to pozwolenie zostanie wydane.

Dziękuję za rozmowę.