Nowelizacja ustawy górniczej. Opublikowano kolejną wersję projektu
Rząd opublikował nową wersję projektu nowelizacji ustawy górniczej. Dokument zakłada m.in. podwyższone odprawy do 170 tys. zł, urlopy górnicze dla 3,5 tys. pracowników, likwidację kopalń przez spółki górnicze z państwowymi dotacjami oraz budżetowe wsparcie sięgające 8,6 mld zł w latach 2026–2035.
Głównymi założeniami przygotowanego przez b. Ministerstwo Przemysłu projektu nowelizacji ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego jest umożliwienie finansowania świadczeń dla pracowników likwidowanych zakładów górniczych z dotacji budżetowych oraz to, że likwidacja kopalń będzie prowadzona przez przedsiębiorców górniczych (którzy będą mogli na ten cel dostawać państwowe dotacje), a nie jak dotąd, przez spółkę restrukturyzacyjną.
Projekt koordynuje Ministerstwo Energii
Wcześniejsza wersja projektu pod koniec czerwca br. trafiła do Komitetu Stałego Rady Ministrów. Po likwidacji Ministerstwa Przemysłu projekt koordynuje Ministerstwo Energii. We wtorek na stronie Rządowego Centrum Legislacji pojawiła się kolejna wersja projektu, uwzględniająca m.in. uwagi z dotychczasowych konsultacji.
W piśmie z początku września do przewodniczącego Komitetu Stałego minister energii Miłosz Motyka wskazał, że najnowsza wersja projektu przewiduje m.in. ograniczenie do końca 2026 r. czasowego zwolnienia z opłat za usługi wodne na rzecz Wód Polskich, przysługującego Spółce Restrukturyzacji Kopalń, co m.in. spowoduje konieczność zwiększenia dotacji udzielanej SRK z budżetu państwa.
Minister Motyka zasygnalizował też, że projekt nowelizacji zostanie jeszcze dopracowany pod względem legislacyjnym na etapie komisji prawniczej.
Zmiany wprowadzane we wcześniejszych wersjach projektu dotyczyły m.in. rozszerzenia narzędzia urlopów górniczych, zwiększenia wartości jednorazowych odpraw przy pozostawieniu ich nieopodatkowania czy rozszerzenia katalogu dotacji na likwidację kopalń o oznaczone części zakładów i zbędny majątek.
W reakcji na m.in. uwagi spółek w opublikowanej pod koniec kwietnia wersji projektu m.in. zwiększono wartość jednorazowych odpraw ze 120 tys. zł do 170 tys. zł, realizując przy tym postulat, aby odprawy zwolnić od podatku dochodowego. Jednocześnie zmniejszono do 3 lat okres stażu pracy uprawniającego do uzyskania tego świadczenia.
Czytaj też
Górnicy na pięć lat przed emeryturą (pracownicy zakładów przeróbki na cztery lata przed emeryturą), będą mogli skorzystać z urlopów górniczych, oznaczających świadczenie socjalne w wysokości 80 proc. miesięcznego wynagrodzenia obliczane jak wynagrodzenie za urlop (bez obowiązku świadczenia pracy).
Urlopy górnicze i nowe zasady zatrudnienia w spółkach
Rozszerzono możliwość stosowania urlopów górniczych w obrębie zakładów - w pierwotnej wersji obejmowała ona tylko zakłady likwidowane, w obecnej są to wszystkie zakłady spółek objętych Nowym Systemem Wsparcia (Polska Grupa Górnicza, Południowy Koncern Węglowy, Węglokoks Kraj). Pierwotnie długość urlopów projektowano na cztery i trzy lata.
W ocenie skutków regulacji przewidziano, że z urlopu górniczego na podstawie nowych przepisów skorzysta 3,5 tys. osób, a z urlopu dla pracowników zakładów przeróbki mechanicznej węgla 240 osób (na ok. 44 tys. pracowników spółek objętych Nowym Systemem Wsparcia).
Z kolei średnia wysokość świadczenia wypłacanego w okresie korzystania z urlopów szacowana jest odpowiednio na ok. 12,5 tys. zł i 11,2 tys. zł. Świadczenia te będą stanowiły podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, których koszt w całości pokrywać będą przedsiębiorstwa górnicze.
Pracownicy spółek objętych Nowym Systemem Wsparcia będą mogli być przeniesieni do innych przedsiębiorstw górniczych (z inicjatywy pracownika, po zawarciu porozumienia pomiędzy pracodawcami). Pierwszeństwo w zatrudnieniu w funkcjonujących kopalniach mają mieć osoby z przedsiębiorstw zlikwidowanych.
Ponadto projekt zakłada umożliwienie przekazywania (w drodze darowizny) nieruchomości i ruchomości zbędnych przedsiębiorcom górniczych na realizację celów publicznych lub w celu budowy, rozbudowy oraz utrzymywania systemów odwadniania zlikwidowanych zakładów, na rzecz szerokiego katalogu podmiotów z sektora publicznego.
Inna zmiana pierwotnego projektu zakłada umożliwienie wszystkim przedsiębiorstwom górniczym wydobywanie metanu z pokładów węgla kamiennego bez obowiązku uzyskania koncesji.
Maksymalny limit wydatków z budżetu państwa z części 48 – gospodarka surowcami energetycznymi, przeznaczonych na wykonywanie zadań i realizację działań, wynikających z ustawy ma łącznie - w latach 2026-35 - wynosić 8,633 mld zł.
Czytaj też
Resort przemysłu założył w II kw. br., że nowelizacja wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2026 r. PGG zabiegała wcześniej, aby termin ten ustalić na 30 czerwca br. wskazując, że przewidziała już rozpoczęcie w tym roku działań związanych z rozpoczęciem połączenia kopalń Bielszowice i Halemba w jeden ruch.
Zgodnie ze strategiami przyjętymi przez spółki energetyczne w 2030 r. będą one potrzebowały ok. 6 mln ton węgla energetycznego (przy ubiegłorocznym wydobyciu 44 mln ton wszystkich gatunków).