Nieformalne spotkanie ministrów energii. Paulina Hennig-Kloska o ETS2

W dniach 12-13 maja w Warszawie odbyło się nieformalne spotkanie unijnych ministrów ds. energii w ramach polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej pod przewodnictwem ministry klimatu i środowiska Pauliny Hennig-Kloski. Tematem spotkania były m.in. kwestie odbudowy systemu energetycznego Ukrainy, przygotowania Ukrainy i Mołdawii na zimę oraz integracja prawodawstwa tych państw z prawodawstwem UE, a także blackout na półwyspie iberyjskim oraz współpraca w obszarze Morza Bałtyckiego. W spotkaniu wzięli udział także przedstawiciele Międzynarowodej Agencji Energii (MAE) i minister energetyki Ukrainy. Poruszona została  również kwestia całkowitego odejścia od rosyjskich surowców w UE oraz potencjalnego opóźnienia wejścia w życie systemu ETS2 lub wprowadzenia derogacji.

ETS2 – będą derogacje dla Polski?

W planach mamy prace nad klauzulą rewizyjną ETS – powiedziała podczas konferencji prasowej po obradach ministrów Paulina Hennig-Kloska. „Bardzo się cieszę, że wypracowujemy coraz bardziej świetlany scenariusz rewizji – lekkiej rewizji – polityki klimatycznej Unii Europejskiej z myślą o tym, by zapewnić większą stabilność dla gospodarki i większą stabilność dla gospodarstw domowych” – podkreśliła.

Dodała, że różne kraje członkowskie w różny sposób widzą to, co w przepisach dotyczących ETS powinno się zmienić – zarówno jeśli chodzi o ETS2, jak i ETS1, zgodnie z ostatnią propozycją Francji. Zarówno w dyskusjach bilateralnych, jak i w większym gronie, jako podstawowy mechanizm często proponowane są CAPy cenowe. Wiele na ten temat padło dwa tygodnie wcześniej – podczas nieformalnego spotkania unijnych ministrów ds. środowiska, którzy są za kwestię emisji odpowiedzialni. Jak powiedziała Paulina Hennig-Kloska, w przyszłym tygodniu spotka się z Wopke Hoekstrą, unijnym komisarzem ds. klimatu, neutralności emisyjnej i czystego wzrostu, z którym na temat ETS będzie rozmawiać więcej.

Ministra zapowiedziała, że „Polska będzie cały czas walczyć o przesunięcie terminu wejścia ETS 2” i podkreśliła, że coraz więcej krajów widzi zagrożenie dla wzrostu cen energii wynikające z dyrektywy. „Jeżeli nie uda nam się w dużym oknie przesunąć terminów, to na pewno Polska będzie walczyć o derogację dla siebie” – dodała.

Zwróciła uwagę, że Komisja Europejska powinna dostrzec wysiłek, jaki Polska wkłada w proces zmiany źródeł ogrzewania w domach, w których wciąż funkcjonuje wiele pieców węglowych. Ze względu na duże nakłady finansowe i szybkie postępy, zdaniem ministry Polska powinna dostać szansę zmiany terminu wejścia przepisów w życie lub ewentualnie derogacji.

Koniec z rosyjskimi surowcami

W czasie spotkania wiele państw wyraziło aprobatę wobec kalendarza opublikowanego przez Komisję Europejską dla zamknięcia rynków europejskich dla paliw kopalnych z Rosji – powiedziała ministra klimatu i środowiska. „Niewątpliwie bardzo się cieszę, bo to był to jeden z priorytetów polskiej prezydencji (…) zagrożonych swego czasu” – dodała. Oczywiście trwa dyskusja o tym, jak zapewnić stabilność cenową przy tym odchodzeniu, jeżeli chodzi o gaz, o paliwa nuklearne. Ta dyskusja trwa między prezydencją a krajami członkowskimi. Będziemy dopracowywać te konkluzje w tym niezwykle ważnym obszarze”.

Paulina Hennig–Kloska podsumowała, że jest jeszcze zbyt wcześnie, aby je prezentować, a czas na to będzie w czerwcu, na koniec prezydencji, chociaż „one już się rysują na horyzoncie oczywiście po tych pięciu miesiącach pracy zarówno na poziomie rady jak i w trakcie spotkań”.

Ukraina i Mołdawia bliżej Europy

Jak powiedział obecny na spotkaniu minister energetyki Ukrainy Herman Hałuszczenko, najważniejszym elementem wsparcia dla systemu energetycznego jego państwa był do tej pory Fundusz Wsparcia Ukrainy. Drugą kwestią była szybka wymiana informacji z krajami europejskimi na temat potrzeb remontowych i dostępnego wyposażenia. „To jest to, co absolutnie musimy utrzymać” – skomentowała Paulina Hennig-Kloska podczas konferencji prasowej.

Dodała, że kluczowym kierunkiem, w jakim powinna iść odbudowa systemu elektroenergetycznego Ukrainy, jest decentralizacja i odnawialne źródła energii, bo to się sprawdza w obliczu licznych ataków ze strony Rosji. Podobnie Mołdawia potrzebuje decentralizacji i dywersyfikacji swoich źródeł energii i ciepła.

Jeśli chodzi o integrację tych państw i zbliżanie ich prawodawstwa do dorobku prawnego Unii Europejskiej, obecni na spotkaniu ministrowie uznali ich postęp za „zdumiewający, biorąc pod uwagę czasy i okoliczności”. Przyjęto „pewne założenia dotyczące dalszego wspierania Ukrainy i Mołdawii w procesie zmiany prawa”. Paulina Hennig-Kloska podkreśliła, że to, czego potrzebują oba państwa zarówno w zakresie energetyki, jak i zmianach prawodawstwa, to większe zaangażowanie prywatnego kapitału.

Morze Bałtyckie, BEMIP i sieci energetyczne

Na spotkaniu wiele czasu poświęcono współpracy międzynarodowej w zakresie bezpieczeństwa energetycznego. W rozmowach z MAE podkreślano znaczenie dywersyfikacji: źródeł dostaw, źródeł energii i miksu energetycznego. Mówiono też o zwiększaniu przewidywalności systemu, lepszych prognozach podaży i popytu na energię, rozbudowie sieci i połączeń między krajami oraz odejściu od paliw kopalnych na rzecz elektryfikacji.

Jak przypomniała ministra Hennig-Kloska, w poniedziałek odbyło się spotkanie KE i ministrów z krajów basenu Morza Bałtyckiego w sprawie Baltic Energy Market Interconnection Plan (BEMIP). Podczas niego podpisano zaktualizowane memorandum o współpracy w zakresie bezpieczeństwa, ale też rozwoju infrastruktury dla wodoru i biometanu, morskiej energetyki wiatrowej, a także wychwytu, transportu i składowania CO2.

Omówiono także sprawę niedawnego blackout na półwyspie iberyjskim. Zespół ekspertów, wśród których jest także przedstawiciel polskiego operatora PSE, opracowuje dla Komisji Europejskiej raport o tym zdarzeniu, który ma dać wskazówki, jak zabezpieczać systemy energetyczne przed tego typu zdarzeniami.