Radioaktywna “fabryka konserw” i trzęsienia ziemi, czyli atom na Tajwanie

Konstruowanie polityki energetycznej w czasie transformacji to wymagające zadanie, a każde z rozwiązań ma swoje wady - energetyka jądrowa nie jest wyjątkiem. Wśród argumentów obozu antyatomowego znajdziemy tezy m.in. o ryzyku związanym z trzęsieniami ziemi, składowaniem odpadów radioaktywnych oraz możliwość chińskiego ataku na elektrownię.

Radioaktywne konserwy

Najgłośniejszym przykładem podnoszonym przez antynuklearnych aktywistów pozostaje wybudowane w 1982 r. składowisko odpadów radioaktywnych na wyspie Lan yu (ang. Orchid Island), na południowo wschodnim wybrzeżu Tajwanu. Mieszkańcy wyspy - rdzenny lud Tao (Yami) - nie zostali poinformowani o planach Taipower i aż do zakończenia stanu wojennego byli przekonani, że na miejscu powstaje fabryka konserw ananasowych. Na wyspie mieści się niemal 100 tys. baryłek odpadów radioaktywnych z lat 1982-1996, które - ze względu na wysoką temperaturę, wilgoć i sól morską - pokrywały się rdzą, wzmagając obawy lokalnej ludności.

Od tamtej pory lud Tao regularnie domaga się usunięcia składowanych odpadów. W 2016 r. ówczesna prezydent Tajwanu Tsai Ing-wen po raz pierwszy publicznie przeprosiła rdzenną ludność w imieniu rządu. Trzy lata później, po tym jak rządowy raport potwierdził, że mieszkańcy nigdy nie wyrazili zgody na składowanie odpadów na Lan yu, Tsai Ing-wen zaoferowała ludowi Tao odszkodowanie w wysokości 83,57 mln dolarów. Jak podaje The Diplomat, członkowie społeczności odrzucili ofertę i nadal domagali się usunięcia składowiska.

Odpady radioaktywne po dziś dzień znajdują się na Lan yu, przede wszystkim ze względu na problemy napotykane podczas prób relokacji. W 2012 r. Ministerstwo Gospodarki wskazało gminy Tajen i Wuchiu jako potencjalne miejsca składowania, jednak władze lokalne nie zgodziły się nawet na przeprowadzenie referendum w tej sprawie - koniecznego wymogu w przypadku obiektów tego typu. Do 2028 r. Taipower planuje podjąć decyzję w sprawie ostatecznego miejsca składowania wysokoaktywnych odpadów jądrowych, rozpocząć budowę obiektów w 2045 r. i uruchomić je w 2055 r.

Historia rządowego oszustwa nie tylko pogłębia nieufność Tao wobec tajwańskich władz (mimo, że w przeciwieństwie do lat 80. obecnie mają do czynienia z demokratycznym państwem prawa), lecz także do energetyki jądrowej i wszelkich zapewnień o jej bezpieczeństwie. Ilustruje również złe zarządzanie jednostkami ze strony KMT i Taipower - kolejnym przykładem może być brak otrzymania przez Maanshan oceny oddziaływania na środowisko pod koniec lat 70. czy wieloletni brak konserwacji basenu tłumiącego w elektrowni Kuosheng. Cały proceder budzi słuszne wątpliwości dotyczące bezpieczeństwa zarządzania obiektami jądrowymi.

Problem składowania odpadów

Jednocześnie, zgodnie z badaniami przeprowadzonymi po 2012 r. przez tajwańskie Centrum Monitorowania Promieniowania, dawka równoważna promieniowania na którą są narażone rośliny i zwierzęta na Lan yu jest znacznie niższa niż 0,1 megasiwerta rocznie, co jest standardem ustalonym przez Międzynarodową Komisję Ochrony Radiologicznej w jej raporcie z 2003 r. Rada zaznaczyła również, że wzrost zachorowań na raka wśród ludu Tao od 1980 r. nie był znacząco wyższy niż w przypadku całej populacji Tajwanu, a więc nie doświadczyli oni negatywnych skutków promieniowania, a nawet - że składowisko odpadów nie spowodowało żadnego zanieczyszczenia radiacyjnego.

Na Lan yu składuje się odpowiednio zabezpieczone niskoaktywne odpady promieniotwórcze (LLRW), do których należą m.in. odzież ochronna i części mechaniczne wystawione na promieniowanie. Nie wymagają one specjalnych środków ochrony, jednak Komisja Bezpieczeństwa Jądrowego Tajwanu (NSC) przeprowadziła szereg działań mających zapewnić bezpieczeństwo - wliczając w to comiesięczne kontrole składowiska oraz monitoring promieniowania środowiskowego na wyspie.

Wysokoaktywne odpady radioaktywne (HLRW) są tymczasowo składowane w dotychczasowych elektrowniach jądrowych (np. w basenach paliwowych), a długofalowo ma być zastosowane głębokie składowanie geologiczne. Uwidacznia to powagę i wysokie środki ostrożności, z jakimi podchodzi się na Tajwanie do odpadów radioaktywnych.

Czy Xi zbombardowałby elektrownie jądrowe?

Organizacje antynuklearne podnoszą również argumenty związane z geopolitycznymi napięciami i zagrożeniem militarnym. Zdaniem GCAA, wojna rosyjsko-ukraińska i napięta sytuacja elektrowni jądrowej w Zaporożu jasno pokazała, że jednostki tego typu mogą stać się celami strategicznymi, narażonymi na ryzyko katastrofy.

W świetle narastających napięć między Tajwanem a Chinami przejście z centralnego systemu energetycznego na zdecentralizowany, oparty głównie na energii odnawialnej, może znacznie poprawić bezpieczeństwo narodowe i odporność Tajwanu.
GCAA>

Warto jednak zaznaczyć, że presja międzynarodowa wywierana na Moskwę złagodziła ataki na infrastrukturę jądrową Ukrainy, a nieprzerwane działanie elektrowni ograniczało przerwy w dostawie prądu. Atak wymierzony w tajwański atom nie leży w interesie ChRL przede wszystkim ze względu na możliwość przeniesienia skażenia na gęsto zaludnione chińskie miasta na wybrzeżu (zaledwie 160 km od Tajwanu).

Dodatkowo, jeśli Taipei ma “wrócić do macierzy”, a sama wyspa stać się strategicznym miejscem rozmieszczenia oddziałów Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej, katastrofa nuklearna nie pomogłaby interesom Pekinu - nie wspominając o zniszczonych fabrykach półprzewodników.

Trzęsienia ziemi - tajwańska wersja Fukushimy?

Jednym z bardziej merytorycznych argumentów pozostaje możliwość tajwańskiej wersji awarii w Fukushimie. Wyspa jest jednym z najbardziej aktywnych sejsmicznie rejonów na świecie. Średnio rocznie dochodzi tam do 500 trzęsień ziemi (ich magnituda w większości wypadków pozostaje niewielka). Niemniej jednak umiarkowanie silne trzęsienia (5-6 stopni w skali Richtera) zdarzają się stosunkowo często, a co dwa lub trzy lata dochodzi do silnych trzęsień powyżej 6 stopni. Najpoważniejsze z nich z 1999 r. o magnitudzie 7,7 stopnia doprowadziło do 2,5 tys. ofiar śmiertelnych i zawalenia 51 tys. budynków. Wyspa jest również narażona na tsunami, a jej rozmiar (mniejszy od Japonii) utrudniłby przeprowadzanie akcji ewakuacyjnych ze skażonych terenów.

Nie można jednak powiedzieć, aby elektrownie jądrowe na Tajwanie znajdowały się nieustannie w stanie wysokiego zagrożenia. Jak podaje World Nuclear Association, reaktory jądrowe na wyspie są wyposażone w czujniki aktywności sejsmicznej, automatycznie inicjujące bezpieczne wyłączenie reaktora po przekroczeniu progu krytycznego. Z kolei po awarii w Fukushimie w 2011 r. tajwańska Rada Energii Atomowej (AEC) zleciła szereg modernizacji elektrowni, m.in. usprawniono źródła zasilania awaryjnego oraz przeprowadzono rygorystyczne testy wytrzymałościowe obiektów.

Systemy bezpieczeństwa zadziałały z sukcesem podczas katastrofy z 1999 r. - wszystkie trzy działające reaktory wyłączyły się automatycznie i zostały ponownie uruchomione dwa dni później. Nie odnotowano wycieków radioaktywnych. Podobnie w 2024 r. - po trzęsieniu ziemi w Hualien (7,2 stopnia) elektrownia jądrowa działała normalnie, a Komisja Bezpieczeństwa Jądrowego potwierdziła, że składowiska paliwa jądrowego nie zostały naruszone.

Co ciekawe, w wyniku szkód wywołanych trzęsieniem ziemi, Taipower musiał tymczasowo zamknąć dwa bloki gazowe i węglowe. Naturalnie nie udowadnia to braku zagrożenia ze strony trzęsień ziemi, pokazuje jednak, że zastosowane do tej pory rozwiązania sprawdziły się w skrajnych sytuacjach.

Antynuklearne kampanie prowadzone przez aktywistów ekologicznych potrafiły nagłośnić rażące niedociągnięcia władz, związane ze składowaniem odpadów radioaktywnych czy błędami w zarządzaniu obiektami jądrowymi. Dzięki kampaniom informacyjnym nadzór nad jednostkami tego typu jest skrupulatny a decydenci mają poczucie, że obywatele patrzą im na przysłowiowe ręce. Jednak kampanie antynuklearnych aktywistów często bazują na dezinformacji bądź manipulacji, pomniejszając skuteczność środków zabezpieczających działanie elektrowni jądrowych i nadmiernie podkreślając wszelkie możliwe katastrofy - nawet jeżeli prawdopodobieństwo ich wystąpienia jest niemal zerowe.