– Proponujemy tzw. ustawową abolicję, czyli wprowadzenie rozwiązania, które spowodowałoby anulowanie obecnie toczących się postępowań Urzędu Regulacji Energetyki przeciwko podmiotom, które nie dostosowały się do ograniczeń w poborze energii – mówi Henryk Kaliś z Forum Odbiorców Energii Elektrycznej oraz Izby Energetyki Przemysłowej i Odbiorców Energii (IEPiOE). –Proponujemy dodatkowo cały szereg rozwiązań, które mają zapobiegać w przyszłości podobnym sytuacjom.

10 sierpnia ubiegłego roku, w związku z rekordowymi upałami i awariami w zakładach energetycznych, rząd po raz pierwszy od lat 80. wprowadził dwudziesty stopień zasilania, czyli obowiązkowe ograniczenie zużycia energii przez przedsiębiorstwa. W wyniku tego nawet 8 tys. firm mogło być zmuszonych do ograniczenia zużycia energii. Jeżeli odbiorca nie podporządkował się nałożonym restrykcjom, dziś grożą mu kary. Jak informuje IEPiOE, mogą objąć one  nawet 1,2 tys. przedsiębiorstw.

– Sam temat został wywołany postępowaniami wszczętymi przez prezesa URE wobec firm, które nie dostosowały się do tych ograniczeń – wyjaśnia Henryk Kaliś. – Szef urzędu musiał to zrobić, bo do jego obowiązków należy sprawdzanie zachowania podmiotów na rynku energii w trakcie ograniczeń. Skutki dla firmy są uzależnione od wielkości przedsiębiorstwa i czy jest to na przykład spółka giełdowa. Jeśli tak, problem bywa olbrzymi. Informacja o tym, że przedsiębiorstwo będzie musiało zapłacić karę w wysokości 15 proc. swojego rocznego przychodu, wpływa zarówno na kurs jego akcji, jak i ogólną kondycję finansową.

Od kilku miesięcy URE wysyła do firm, które nie podporządkowały się ograniczeniom, pisma o wszczęciu postępowań administracyjnych. Ich finałem może być kara finansowa, której maksymalny wymiar jest bardzo surowy (nawet 15 proc. rocznych przychodów spółki).

IEPiOE popiera pomysł dr hab. Mariusza Swory, by wprowadzić abolicję oraz opracować i wdrożyć system wprowadzania ograniczeń, który mógłby być zaakceptowany przez operatora systemu przesyłowego oraz prezesa URE.

– Dwa główne wnioski to uwzględnienie w mechanizmach pomiędzy rynkiem energii a administracyjnym wprowadzenia ograniczeń po pierwsze mechanizmów rynkowych, które byłyby oparte np. na dobrowolnej redukcji zapotrzebowania za wynagrodzeniem, na wyłączeniach kroczących czy innych rozwiązaniach stosowanych w krajach Unii Europejskiej – tłumaczy Henryk Kaliś. – Drugi bardzo istotny element to podejście do odbiorców przemysłowych jako do klientów energetyki zawodowej. Chcemy podkreślić, że ukaranie przedsiębiorstwa energetycznego stanowi problem, bo należy wykazać jego winę w oparciu o efekty. W przypadku odbiorcy przemysłowego wystarczy sam fakt przekroczenia.

Słabe strony obecnego systemu energetycznego według Henryka Kalisia to przede wszystkim komunikacja. Odbiorcy, którzy od wielu lat nie byli zaskakiwani nowymi mechanizmami, nie na czas byli poinformowani o obowiązku zredukowania poboru. Poza tym w różnych firmach jest cały szereg sytuacji usprawiedliwiających fakt, że do redukcji poboru szybko nie doszło: przypadki zagrożenia życia, zniszczenia mienia, wypuszczenia do atmosfery zanieczyszczeń czy utraty materiałów i surowców. Każdy przypadek jest indywidualnie analizowany przez prezesa URE.

– Uważamy, że do tego, aby usługi redukcji zapotrzebowania czy zarządzania nim były świadczone na odpowiednim, oczekiwanym przez operatora poziomie, konieczne jest spełnienie kilku warunków – twierdzi Henryk Kaliś. – Jednym z podstawowych jest wprowadzenie opłaty za gotowość do świadczenia takiej usługi.

Jak wynika z informacji uzyskanych przez IEPiOE, operator systemu przesyłowego pracuje już nad takim rozwiązaniem i ma zamiar wprowadzić opłatę za tzw. operacyjną rezerwę mocy dla podmiotów świadczących usługę odbiorcy aktywnego. Chce również obciążać należnością za gotowość świadczenia takiej usługi podmioty zajmujące się redukcją zapotrzebowania na zlecenie operatora systemu przesyłowego.

– To bardzo istotne, szczególnie w momencie, gdy polski rynek energii zawiera pewną ilość niestabilnej mocy pochodzącej z odnawialnych źródeł energii takich jak fotowoltaika czy energetyka wiatrowa – precyzuje Henryk Kaliś. – Poza tym część źródeł systemowych, przynajmniej teoretycznie, może pracować tylko na podstawie, której regulacyjność jest bardzo niewielka. W tej sytuacji i mimo zainstalowanego nadmiaru mocy mogą się pojawić momenty, godziny czy dni niedoborów energii, które mogą służyć do bieżącego bilansowania zapotrzebowania. Proponujemy w tym zakresie dwa rozwiązania: oparcie się na stronie podażowej, czyli źródłach wytwórczych, albo zaangażowanie w cały proces odbiorców przemysłowych poprzez wprowadzenie zarządzania popytem. Izba opowiada się za drugim pomysłem.

Propozycja IEPiOE według Henryka Kalisia jest bardzo korzystna, skorzystają na niej wszyscy.

– W takim układzie zyskujemy przewidywalne, mierzalne regulacje, o których wiadomo, że na pewno zadziłają, a z drugiej strony poprawiamy wizerunek Polski – twierdzi Henryk Kaliś. – Prawo musi być przestrzegane, co podkreślamy bardzo wyraźnie. Chodzi tylko o to, by w sytuacji wyjątkowej, gdy praktycznie wszystkie podmioty uczestniczące w rynku energii miały problem, odbiorcy przemysłowi nie byli jedyną grupą, która zostanie ukarana.

Zobacz także: IEPiOE: Potrzebna reforma ograniczeń w poborze energii i umorzenie postępowań URE