Komisja Europejska przyjęła dziś listę 195 kluczowych projektów dotyczących infrastruktury energetycznej. Jako podstawowe elementy unii energetycznej UE pomogą osiągnąć europejskie cele w zakresie energii i klimatu. Projekty te – tzw. projekty będące przedmiotem wspólnego zainteresowania (PWZ) – umożliwią stopniowe budowanie unii energetycznej poprzez integrację regionalnych rynków energii w Europie oraz dywersyfikację źródeł energii i tras przesyłu. Przyjęte dziś PWZ przyczynią się także do zakończenia izolacji energetycznej niektórych państw członkowskich. Dzięki realizacji tych projektów zwiększy się poziom odnawialnych źródeł energii w sieci energetycznej, a tym samym nastąpi spadek emisji dwutlenku węgla. PWZ korzystają z przyspieszonych procedur wydawania pozwoleń, lepszych warunków regulacyjnych i mogą się kwalifikować do wsparcia finansowego ze środków instrumentu „Łącząc Europę”. W ramach tego instrumentu przeznaczono 5,35 mld euro na transeuropejską infrastrukturę energetyczną w latach 2014–2020. Środki te pomogą szybciej wdrożyć projekty będące przedmiotem wspólnego zainteresowania i uczynić je bardziej atrakcyjnymi dla inwestorów.

Komisarz do spraw polityki klimatycznej i energetycznej Miguel Arias Cañete powiedział: „Nowoczesna i niezawodna infrastruktura energetyczna ma zasadnicze znaczenie dla swobodnego przepływu energii w całej Europie. Te projekty pomogą nam zintegrować nasze rynki energii, zdywersyfikować źródła energii i trasy przesyłu oraz położyć kres izolacji energetycznej niektórych państw członkowskich. Poza tym przyczynią się do zwiększenia poziomu odnawialnych źródeł energii w sieci energetycznej, co przełoży się na spadek emisji dwutlenku węgla. Przemiany sektora energetycznego w Europie będą wymagały miliardowych inwestycji w infrastrukturę strategiczną. Wymienione na liście projekty przyczynią się do zapewnienia, by nasze fundusze służyły wyznaczonemu celowi, jakim jest zapewnienie obywatelom UE dostaw ekologicznej i przystępnej cenowo energii”.

Obecna lista projektów stanowi aktualizację listy PWZ przyjętej w październiku 2013 r. i obejmuje 108 projektów dotyczących energii elektrycznej, 77 dotyczących gazu, 7 – ropy naftowej i 3 dotyczące inteligentnych sieci. Właściwą równowagę pomiędzy projektami w dziedzinie energii elektrycznej i gazu osiągnięto m.in. dzięki wyraźnemu określeniu projektów priorytetowych w kontekście regionalnym.

Projekty te skorzystają z szeregu udogodnień:

• większej przejrzystości i lepszych konsultacji społecznych
• przyspieszonych procedur wydawania pozwoleń (nieprzekraczalny termin trzech i pół lat)
• lepszych, szybszych i usprawnionych ocen oddziaływania na środowisko
• jednego właściwego organu krajowego, który będzie działać jako punkt kompleksowej obsługi wniosków o pozwolenie
• usprawnionego rozpatrywania przez organy regulacyjne przez zastosowanie podziału kosztów w zależności od korzyści netto oraz zachęt regulacyjnych
• możliwości otrzymania wsparcia finansowego w ramach instrumentu „Łącząc Europę”, w formie dotacji lub innowacyjnych instrumentów finansowych.

Aby dany projekt mógł zostać umieszczony na liście, musiano wykazać, że: przyniesie znaczne korzyści co najmniej dwóm państwom członkowskim, przyczyni się do integracji rynku i zwiększenia konkurencyjności, zwiększy bezpieczeństwo dostaw i ograniczy emisje CO₂.

Infrastruktura energetyczna z zasady powinna być finansowana przez rynek oraz z opłat taryfowych wnoszonych przez użytkowników sieci. Jednak aby sprostać ogromnym wyzwaniom związanym z inwestycjami, UE utworzyła fundusze, takie jak instrument „Łącząc Europę” i Europejski Fundusz na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS), które umożliwią zmobilizowanie niezbędnych inwestycji. W ramach instrumentu „Łącząc Europę” w latach 2014–2015 przeznaczono 797 mln euro na współfinansowanie badań i prac budowlanych pomagających wdrożyć projekty będące przedmiotem wspólnego zainteresowania (PWZ). 

13 projektów z pierwszej listy z 2013 r. zostało dotychczas ukończonych lub zostanie ukończonych do końca 2015 r. 62 inne projekty powinny zostać ukończone do końca 2017 r.

Komisja znacznie przyczyniła się w przypadku wielu z tych projektów do ich uruchomienia, poprzez działania polityczne i ułatwianie porozumień między różnymi krajami lub poprzez udzielanie technicznego albo finansowego wsparcia projektom. 

Lista PWZ będzie aktualizowana co dwa lata w celu uwzględnienia nowych projektów, których realizacja okaże się konieczna, i usunięcia tych, które się zdezaktualizowały.

Ogromne zapotrzebowanie na inwestycje w infrastrukturę energetyczną to jedna z przyczyn, dla których w 2011 r. przedstawiono wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie wytycznych dotyczących transeuropejskiej infrastruktury energetycznej (wytyczne TEN-E). Wytyczne TEN-E stanowią strategiczne ramy dla długoterminowej wizji infrastruktury energetycznej UE i wprowadzają ideę projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania. Określono w nich dziewięć priorytetowych korytarzy infrastruktury strategicznej w zakresie energii elektrycznej, gazu i ropy, a także trzy ogólnounijne priorytetowe obszary infrastrukturalne dla autostrad elektroenergetycznych, inteligentnych sieci i sieci przesyłu dwutlenku węgla.

Komisja poparła ostateczną listę projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania po szczegółowej identyfikacji i ocenie, które przeprowadziły grupy regionalne powołane na podstawie rozporządzenia TEN-E. W skład grup regionalnych wchodzą przedstawiciele państw członkowskich, europejskich sieci operatorów systemów przesyłowych energii elektrycznej i gazu (ENTSO-E i ENTSO-G), krajowych operatorów systemów przesyłowych i projektodawców, krajowych organów regulacyjnych oraz Agencji ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki (ACER). Uwzględniono również informacje zwrotne z konsultacji społecznych. Następnie listy regionalne zostały przyjęte przez tzw. organ decyzyjny wysokiego szczebla złożony z wysokich rangą urzędników państw członkowskich i Komisji. Dopiero potem Komisja mogła w drodze procedury aktów delegowanych formalnie przyjąć unijną listę projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania.

Zobacz także: Konferencja w Brukseli: Unia energetyczna coraz bardziej klimatyczna

Zobacz także: Polska pozwie Niemcy za Nord Stream II?