Wojna zbliży energetycznie Polskę i Ukrainę?

Pomiędzy Donieckiem a Charkowem znajdują się olbrzymie złoża łupków. Według szacunków Shell chodzi o 3,5- 4 bln m3 surowca. Spółka ta miała operować na tych złożach  (Juzofskich) a stosowne porozumienia podpisano za prezydentury Wiktora Janukowycza. Wspomniane zasoby mogły być początkiem ukraińskiej rewolucji łupkowej. Dziś w większości znajdują się one na obszarach kontrolowanych przez siły prorosyjskie.  

Węgiel zaspokaja 35% zapotrzebowania energetycznego Ukrainy. Do tej pory pozyskiwano go głównie z Donbasu. Tymczasem 88 z 93 ukraińskich kopalni działających w obwodach ługańskim i donieckim, które łącznie odpowiadają za 70% krajowego wydobycia, znajduje się na terenach kontrolowanych przez bojowników.  

Rosyjska aneksja Krymu doprowadziła do zmian przebiegu granic wyłącznych stref ekonomicznych na Morzu Czarnym i Azowskim. Skutkiem takiego stanu rzeczy stało się storpedowanie przez Kreml wydobycia gazu ziemnego na polu Skifska rozpościerającego się pomiędzy zajętym półwyspem a Rumunią. To najbardziej perspektywiczny obszar wydobywczy na akwenie czarnomorskim. Według szacunków władz w Kijowie wraz z podmorskim złożem Foros mógł on w najbliższych latach zaspokoić 20% rocznego zapotrzebowania na gaz Ukrainy (a nawet więcej gdyby podjęła ona działania zmierzające do zwiększenia swojej efektywności energetycznej).   

W grupie polsko-ukraińskich projektów energetycznych (a właściwie projektów z udziałem kapitału z obu krajów), których realizacja jest zagrożona z powodu wojny należy wymienić Euroazjatycki Korytarz Transportu Ropy Naftowej. W Polsce jest on głównie kojarzony z koncepcją ropociągu Odessa-Brody-Płock. W dużym skrócie to idea sprowadzania azerskiej ropy nad Bałtyk przez terytorium Azerbejdżanu, Gruzji, wody Morza Czarnego, Ukrainę i Polskę. Niestabilność regionu Odessy (zagrożenej ewentualnym atakiej rosyjskim z obszaru Naddniestrza), niestabilność Morza Czarnego (do którego dostęp uzyskali tzw. separatyści), zwiększający się nacisk gospodarczy na Gruzję (Rosnieft penetrujący lokalny rynek w tym kraju np. w terminal naftowy w Poti), wzrastające ryzyko terroryzmu energetycznego (ujawnienie informacji o wyszadzeniu ropociągu BTC przez rosyjskich dywersantów w 2008 r.) - to niejedyne zagrożenia, które mogę storpedować realizację Euroazjatyckiego Korytarza Transportu Ropy Naftowej. Niemniej oficjalnie nadal jest on wspierany przez Polskę o czym świadczą rozmowy premierów: Ewy Kopacz i Arsenija Jaceniuka prowadzone w styczniu w Kijowie.  

Ciężko wyobrazić sobie również w obecnych realiach wojennych forsowaną jeszcze rok temu przez polski biznes koncepcję budowy mostu energetycznego z Ukrainą. Przypomnijmy: w lecie ubiegłego roku firma Polenergia podpisała list intencyjny dotyczący współpracy w zakresie przesyłu energii elektrycznej do Polski (w przyszłości także krajów Europy Zachodniej) z ukraińskim Energoatomem. Chodzi min o dostawy prądu z elektrowni Chmielnickiej. Dziś ukraińskie siłownie jądrowe muszą pracować pełną mocą i łatać deficyt energetyczny powstały w wyniku zajęcia złóż węgla i gazu ziemnego znajdujących się na Krymie i w Donbasie przez Rosję.   

Gaz-System podpisał umowę z Ukrtransgazem o współpracy w ramach ewentualnej modernizacji połączenia gazowego w Drozdowiczach i budowy gazociągu Hermanowice-Strachocina, który umożliwi zwiększenie dostępnych dla Ukraińców mocy przesyłowych na rewersie (a więc możliwości sprowadzania gazu z Zachodu). Jest to element realizacji projektu Korytarza Północ-Południe (chodzi o stworzenie połączeń gazowych między prawie już gotowym terminalem LNG w Świnoujściu i analogiczną infrastrukturą, która ma powstać w Chorwacji). Wspomniana powyżej polsko-ukraińska inicjatywa pozwoli sprowadzać nad Dniepr surowiec np. z polskiego gazoportu. Dla Ukrainy znaczenie efektywnego połączenia z Polską jest absolutnie kluczowe m.in. z powodu stanowiska Słowacji i Węgier (krajów tranzytowych względem Kijowa na kierunku zachodnim i południowym), które bardzo często prezentują prorosyjskie postawy. Poza tym projekt Turkish Stream (chodzi o następcę South Stream) choć mało prawdopodobny w przypadku realizacji może być dla Ukrainy śmiertelnym zagrożeniem i także w tym przypadku łącznik z Polską o dużej przepustowości staje się bardzo ważny.   

Swój pomysł na Ukrainę ma także sektor prywatny tj. powiązana z Janem Kulczykiem spółka Polenergia, która chciałaby zbudować połączenie gazowe z Ukrainę i wkomponować je we własny projekt Korytarza Wschód-Zachód, składającego się m.in. z infrastruktury Gazociągu Bernau-Szczecin pomiędzy Polską Niemcami .   

Coraz głośniej dyskutuje się nad inicjatywą utworzenia tzw. wyszehradzkiego hubu gazowego zaproponowana przez prezydenta Poroszenkę. Chodzi o zintegrowanie rynków gazowych Grupy Wyszehradzkiej i Ukrainy co pozwoliłoby Polske, Czechom, Słowacji i Węgrom składować swój gaz w ukraińskich magazynach gazu. Realizacja powyższych planów jest raczej mało prawdopodobna (tym bardziej, że zgodnie z planami ministerstwa gospodarki nasz kraj do 2020 r. podwoi wielkość własnych zdolności magazynowych do 4,8 mld m3), niemniej nadal znajduje się na agendzie.  

Polska udzieliła Ukrainie w styczniu br. 100 mln euro pożyczki. Premier Jaceniuk stwierdził wtedy, że część puli pozyskanej z Warszawy może zostać przeznaczona na modernizację elektrowni cieplnych, tak by mogły one używać polskiego węgla.  W chwili obecnej spalają one bowiem głównie Antracyt tj. węgiel wysokoenergetyczny, którego Polska nie produkuje. I to może się jednak zmienić. Jak poinformowała „Gazeta Wrocławska”: firma Coal Holding należąca do australijskiej grupy Balamara potwierdziła istnienie w okolicach Ludwikowic Kłodzkich na Dolnym Śląsku bogatych złóż tego surowca. Jeszcze w tym roku firma chce rozpocząć budowę kopalni. Jak więc widać w obszarze węglowym (nawet w przypadku nieprzeprowadzenia modernizacji elektrowni cieplnych na Ukrainie) możliwa jest kooperacja energetyczna z Polską. Tym bardziej, że nasz kraj to rzetelny partner i atrakcyjna alternatywa dla dostaw, które dziś Kijów realizuje za pośrednictwem tzw. separatystów (Sic!) lub z RPA (co skończyło się aferą korupcyjną).