Komisja Europejska nie powinna zatrzymać połączenia Orlenu i Lotosu [KOMENTARZ]

Jednym z głośniejszych przypadków, gdy Komisja Europejska nie miała nic przeciwko fuzji jest brytyjski przypadek T-mobile i Orange w 2010 r. Zgoda Komisji oznaczała, że brytyjski urząd antymonopolowy OFT (Office of Fair Trading) nie mógł już wnosić sprzeciwu. Równocześnie pozytywnie o połączeniu wypowiadał się brytyjski urząd ds. komunikacji (Ofcom), który zauważył, że obie strony transakcji już przed połączeniem współdzieliły infrastrukturę techniczną. Dla polskiego połączenia spółek naftowych to dobry sygnał. Na rynku detalicznym w Polsce dalej istnieje silna konkurencja w postaci innych dystrybutorów, Lotos (silniejszy na północy kraju) i tak korzystał z usług PKN Orlen.

Dodatkowo, warto pamiętać, że atutem w  planowanej fuzji może być dysproporcja w rozwoju sieci detalicznej  -  Orlen ma ponad 2,5 tys. stacji, Lotos  -  nieco ponad 500. Połączenie tych sieci w jednym ręku nie wygeneruje jakiejś istotnej masy krytycznej w stosunku do tego co jest na rynku obecnie, dlatego nie powinno to wzbudzać szczególnych obiekcji KE (zwłaszcza ze jeszcze ok. 10 la temu Orlen dysonował ponad 200 stacjami więcej), co najwyżej może się pojawić postulat punktowego zredukowania sieci na konkretnych „zatłoczonych” przez obie firmy mikrorynkach, acz nie wydaje się to być nazbyt prawdopodobne.

Innym przypadkiem, na który warto zwrócić uwagę jest połączenie UPS i TNT Express. W tym przypadku Komisja Europejska nie zgodziła się na całą operację w 2013 r uzasadniając swoje stanowisko tym, że połączenie ograniczy wybór konsumentów i zwiększy ceny drobnych przesyłek w UE. Jednak po wydaniu tej decyzji Komisja zgodziła się, by TNT Express zostało kupione przez FedEx. Dziwi więc fakt, że w przypadku tego dużego gracza rynku przesyłkowego, KE nie miała zastrzeżeń.  W marcu 2017 r. na drodze sądowej decyzja komisji w sprawie UPS została uznana za błędną, a eksperci wskazali, że komisja nie poradziła sobie z analizą przedstawionych dokumentów. Jonas Koponen, prawnik specjalizujący się w konkurencji rynkowej z kancelarii Linklaters, zauważył, że obecnie wielką rolę w analizie koncentracji i konkurencyjności pełnią przedstawione analizy ekonometryczne i prognozy. Uważa on, że dobra analiza jest teraz wyjątkowo ważna w przypadku połączeń.   Nie wątpię, że zarówno w Orlenie, jak i Lotosie pracują wybitni ekonomiści, jednak obie spółki powinny przygotować solidne analizy i modele przejęcia nim ich sprawa trafi do komisji. Być może będzie potrzebna pomoc podmiotów zewnętrznych, bo ekonometrycy zajmujący się analizą bieżącą rynku paliw mogą nie mieć doświadczenia w przygotowaniu modeli stworzonych dla urzędników i ekspertów od przejęć.

Nie bez znaczenia powinien być także zdroworozsądkowy argument, iż już teraz obie spółki mają de facto jednego wiodącego akcjonariusza, stąd ich funkcjonowanie w takim lub innym kształcie nie wpływa istotnie na faktyczną strukturę własności.

Trzeba być też przygotowanym na trzecią opcję, którą może zaproponować Komisja Europejska. Zamiast jednoznacznego „tak” lub „nie” KE może postawić przedstawić warunki, które mają spełnić obie firmy. Takie decyzje mogą mieć miejsce, gdy spółki nie tworzą pozycji monopolistycznej tylko w części swojej działalności. Wtedy praktyką KE jest próba wydzielenia osobnej spółki, która nie uczestniczy w przejęciu lub udostępnienie części infrastruktury konkurencji. Ciężko mówić czy takie kroki mogą dotyczyć Orlenu i Lotosu. Wiemy, że na rynku detalicznym nie ma ryzyka monopolizacji, ale taka sytuacja może pojawić się np. na rynku asfaltu. Dopóki nie poznamy szczegółów połączenia nie możemy stwierdzić jak potraktuje je europejski anty-monopolista. Kluczowe będzie dobre przygotowanie spółek zarówno pod względem prawnym, jak i ekonomicznym.

Dr Dawid Piekarz, ekspert Instytutu Staszica