Wchodzi CBAM, graniczny podatek węglowy. Pierwsze obowiązki dla europejskiego przemysłu

W rezultacie rozpoczętego przez Komisję procesu legislacyjnego przyjęte zostało rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiające mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO₂. Na jego mocy pod koniec tego roku na terenie UE w życie wejdzie tzw. Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM), inaczej określany jako cło węglowe.

CBAM wprowadzany jest jako element unijnego pakietu legislacyjnego „Fit for 55" i ma za zadanie wyrównanie warunków konkurencji pomiędzy produktami unijnymi, które są obciążone kosztami polityki klimatycznej oraz produktami importowanymi, które tych kosztów nie ponoszą. CBAM objęte mają być:

\- produkty stalowe,

\- produkty z aluminium,

\- cement,

\- nawozy (po okresie przejściowym),

\- energia elektryczna,

\- wodór.

Projekt przepisów zawiera również listę kodów Nomenklatury Scalonej objętych tą regulacją.

Wraz z wprowadzeniem CBAM-u Komisja przewiduje wycofanie darmowych uprawnień dla przemysłu objętego tym mechanizmem, w celu uniknięcia jego podwójnej ochrony.

W pierwszym – przejściowym – etapie (czyli w latach 2024-2025), regulacja dot. CBAM przewiduje  obowiązek raportowania emisji gazów cieplarnianych powstałych w cyklu życia importowanych produktów. Importerzy będą musieli składać kwartalne deklaracje, w których będą zobowiązani wykazywać, oprócz ilości importowanych produktów, również informacje o emisjach zawartych w tych produktach,  w tym o emisjach pośrednich, czyli emisjach związanych z wytworzeniem energii elektrycznej zużytej do produkcji tych wyrobów. Przepisy wymagają również wykazania w deklaracjach opłat za emisje gazów cieplarnianych zapłaconych w państwie pochodzenia produktu.

Docelowo, od 1 stycznia 2026 r. regulacja będzie wymagała nabywania i umarzania certyfikatów CBAM, nieco podobnie jak w przypadku uprawnień do emisji EU ETS. Ich cena została dynamicznie powiązana właśnie z ceną uprawnień do emisji w systemie EU ETS, tak aby jak najlepiej odzwierciedlała równowartość ceny płaconej przez unijnych producentów.

Pierwsze dwa lata funkcjonowania przepisów mają więc pozwolić zebrać dane pozwalające na stworzenie skutecznej metodologii wyliczenia śladu węglowego importowanych wyrobów w docelowym kształcie systemu CBAM.

Projektowane przepisy przewidują szereg dotkliwych sankcji za naruszenie ciążących na importerach obowiązków. Z tego względu, bez odpowiednich danych, dokonanie importu wyrobów objętych CBAM może być utrudnione.

Należy też zwrócić uwagę, że w pewnych sytuacjach obowiązki sprawozdawcze ciążą nie na importerze, ale na przedstawicielu, czyli na agencji celnej. Wejście w życie przepisów CBAM może zatem utrudnić lub wygenerować dodatkowe koszty przy współpracy z tymi podmiotami.

Wyzwaniem, i to nietrywialnym, które obecnie stoi przed przedsiębiorcami, jest uzyskanie od swoich dostawców opisanych powyżej informacji. Są one w praktyce niezbędne, aby od października tego roku dokonywać importu wyrobów objętych CBAM i na drodze kontraktowej zagwarantować sobie regularne przekazywanie takich informacji. Wyzwaniem praktycznym będzie również ustalenie nowych zasad współpracy z agencjami celnymi.

Okres przejściowy regulacji CBAM musi być przez przedsiębiorców wykorzystany na to, aby samodzielnie skalkulować przyszłe koszty importu wyrobów objętych CBAM od swoich dostawców, tak aby przygotować się na wejście docelowej fazy tej regulacji za dwa i pół roku i być w stanie uwzględniać dodatkowe generowane przez nią koszty przy wyborze partnerów handlowych.

_doradca podatkowy Wojciech Krok

Parulski i Wspólnicy Doradcy Podatkowi s.c.

adw. Anna Kucińska

Elżanowski & Partnerzy Kancelaria Prawna sp.k.