Odkryto wielkie złoża metali ziem rzadkich. To duża szansa dla Europy

Ministerstwo Przemysłu i Budownictwa Kazachstanu poinformowało, że firma geologiczno-poszukiwawcza LLP Tsentrgeolsemka odkryła znaczące złoża metali ziem rzadkich w obwodzie karagandyjskim, około 420 km od Astany – stolicy kraju.

Zdaniem kazachskiej państwowej agencji prasowej Kazinform, wstępne analizy rozpoznanych rezerw wykazały, że dwa najbardziej obiecujące obszary – Irgiz i Zhana – mogą pochwalić się wyjątkowo dużymi złożami. W Irgizie jest to prawie milion ton przy średniej zawartości przewyższającej 1 kg na tonę rudy. W przypadku Zhany a przede wszystkim obszaru wydobywczego Kuirektykol, mowa o wolumenie przewyższającym 20 milionów ton i czystości rudy na poziomie ok. 0,7 proc. W dodatku złoża znajdują się na głębokości zaledwie 300 m.

Jak zauważyła agencja Reuters, Kazachstan obecnie nie figuruje na liście państw posiadających znaczące złoża metali ziem rzadkich prowadzonej przez U.S. Geological Survey (USGS). Jeśli badania geologiczne w pełni potwierdzą odkrycia z Karagandy, to Kazachstan powinien na tej liście zająć 3. miejsce po Chinach i Brazylii pod względem rezerw metali ziem rzadkich.

W nowo odkrytych złożach znajdują się też takie pierwiastki jak neodym, cer, lantan czy itr. Jest to o tyle ważne, że wszystkie cztery pierwiastki wykorzystuje się w kluczowych branżach i w związku z tym rośnie na nie zapotrzebowanie. Chodzi przede wszystkim o budowę magnesów, materiałów półprzewodnikowych, zastosowanie w elektromobilności oraz produkcję specjalistycznego sprzętu medycznego.

Znaczenie surowców w relacjach z UE

Informacja o odkryciu nowych złóż została  uroczyście ogłoszona podczas pierwszego Szczytu UE–Azja Centralna, który odbył się na początku kwietnia w uzbeckiej Samarkandzie. Gośćmi szczytu byli m.in. Przewodniczący Rady Europejskiej António Costa oraz Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen, z którymi spotkał się prezydent Kazachstanu Kasym-Żomart Tokajew.

Jak podaje Radio Wolna Europa, przedmiotem rozmów w trakcie szczytu miało być zacieśnianie więzów pomiędzy Unią Europejską a krajami regionu w kontekście ogłoszonej w 2021 r. inicjatywy Global Gateway. Jest ona przez wielu uznawana za próbę stworzenia alternatywy dla zainicjowanego 8 lat wcześniej chińskiego Nowego Jedwabnego Szlaku.

Organizacja analityczna The European Institute for Asian Studies zaznacza, że Kazachstan od dawna jest wskazywany jako kluczowy kierunek dywersyfikacji dostaw surowców krytycznych dla Unii Europejskiej. W obliczu zadeklarowania ambitnej polityki klimatycznej, w tym tranzycji w kierunku elektromobilności, UE potrzebuje stabilnego dostawcy zarówno metali ziem rzadkich, jak i np. litu. W związku z tym już w listopadzie 2022 r., podczas szczytu klimatycznego COP27 w Sharm El-Sheikh w Egipcie, podpisany został protokół ustaleń pomiędzy Kazachstanem a Unią Europejską dotyczący surowców krytycznych.

Efektem porozumienia ma być zwiększenie europejskich bezpośrednich inwestycji zagranicznych (FDI) w Azji Centralnej. Temur Umarov z Carnegie Russia Eurasia Center w Berlinie, pozostaje jednak wobec tego sceptyczny, czemu dał wyraz, komentując ten szczyt.

„Azja Środkowa chce większej obecności UE, ale przywódcy regionu nie mają wielkich oczekiwań. Jak dotąd UE nie wyłożyła na stół wystarczającej ilości pieniędzy, aby sprawić, że pomyślą, że Europa może być tym trzecim graczem, który pozwoli Azji Środkowej w mniejszym stopniu polegać na Rosji i Chinach” – powiedział w wywiadzie dla RFE/RL.

Znaczenie tych inwestycji jednak dalej pozostaje bardzo duże, gdyż Kazachstan potrzebuje środków na finansowanie sektora badań i rozwoju (R&D). Według indyjskiego dziennika Pragativadi kraj ten nie ma technologii niezbędnej do eksploatacji nowo odkrytych złóż w pełni. Zastrzyk kapitału pozwoliłby nadać im znaczenie strategiczne i znacząco zwiększyć pozycję negocjacyjną Kazachstanu w regionie.