Rząd przygotował projekt ws. Funduszu Transformacji Śląska

Jak napisano w uzasadnieniu projektu, jego kontekstem jest trwający proces wygaszania działalności wydobywczej węgla kamiennego oraz konieczność wykorzystania istniejącego potencjału i zasobów dla zrównoważenia rozwoju woj. śląskiego.

Uzasadnienie przypomina też, że powołanie specjalnego Funduszu Transformacji Śląska ustalono w umowie społecznej z 28 maja 2021 r. dotyczącej transformacji sektora górnictwa i wybranych procesów transformacji woj. śląskiego. Założono wówczas, że celem Funduszu będzie skoordynowanie transformacji terenów pogórniczych, przemysłowych i poprzemysłowych z transformacją samego regionu.

„Celem projektu ustawy o Funduszu Transformacji Śląska jest określenie misji publicznej podmiotu, który będzie tworzył mechanizmy i współuczestniczył w procesach transformacji w woj. śląskim, przede wszystkim przez tworzenie i realizację instrumentów wsparcia kierowanych do szerokiego kręgu beneficjentów" – napisano w uzasadnieniu.

Fundusz, zgodnie z postanowieniami umowy społecznej, ma działać w formie spółki akcyjnej z siedzibą w Katowicach, realizującej misję publiczną. Projekt przewiduje dwa podstawowe zadania o charakterze publicznym: wspieranie procesu transformacji woj. śląskiego oraz wspieranie podmiotów (m.in. osób fizycznych i prawnych) w celu przeciwdziałania negatywnym skutkom wygaszania działalności gospodarczej, w tym działalności wydobywczej węgla kamiennego.

Uzasadnienie precyzuje, że przez transformację woj. śląskiego rozumie się działania zmierzające do zmiany struktury gospodarki regionu, w tym zagospodarowanie sektorów nieposiadających potencjału wzrostowego, oraz działania zmierzające do podnoszenia konkurencyjności gospodarki, z wykorzystaniem istniejącego potencjału i zasobów.

Fundusz będzie mógł realizować zadania publiczne powierzone mu na podstawie umów lub porozumień zawieranych z organami administracji rządowej, innymi jednostkami, które wykonują zadania publiczne lub samorządami. Ponadto, Rada Ministrów może powierzyć mu realizację rządowego programu udzielania przedsiębiorcom wsparcia finansowego.

„Szeroko określony katalog i forma działania Funduszu ma na celu zapewnienie elastycznego, proporcjonalnego i adekwatnego w stosunku do potrzeb projektowania zindywidualizowanych instrumentów realizacji zadań Funduszu" – wskazano w uzasadnieniu.

Dokumentem określającym cele funduszu i instrumenty ich realizacji ma być Strategia Funduszu Transformacji Śląska, zawierająca m.in. wnioski z analizy i diagnozy sytuacji rynkowej, szczegółowy zakres i sposób realizacji zadań funduszu w perspektywie co najmniej pięciu lat oraz źródła finansowania zadań funduszu. Co roku ma być przeprowadzana ewaluacja strategii.

Projekt zakłada, że głównymi rozwiązaniami finansowania przedsiębiorców przez fundusz będą tzw. formy kapitałowe (formy dokonywania inwestycji przedsiębiorców przez obejmowanie emitowanych przez nich udziałów lub akcji, warrantów subskrypcyjnych lub uczestniczenie jako wspólnik w przedsiębiorstwach działających w formie spółek osobowych), a także inne formy: nabywanie obligacji, udzielanie pożyczek, gwarancji oraz poręczeń. Fundusz będzie ponadto uprawniony do udzielania przedsiębiorcom i osobom fizycznym wsparcia, w tym w formach bezzwrotnych.

Fundusz ma nie angażować się w przedsięwzięcia podwyższonego ryzyka, dążąc w długim terminie do osiągnięcia rynkowej stopy zwrotu z zainwestowanego kapitału.

Fundusz ma prowadzić działalność na rzecz mieszkańców woj. śląskiego, m.in. w zakresie promocji i edukacji, profilaktyki zdrowotnej. Dodatkowymi formami będą formy niekapitałowe, tj. promocja gospodarcza, kulturowa lub turystyczna regionu.

Podpisana 28 maja ub. roku umowa społeczna określa zasady i tempo wygaszania polskich kopalń węgla kamiennego (energetycznego) w perspektywie 2049 roku. Dokument zawiera m.in. gwarancje zatrudnienia i osłon socjalnych dla górników oraz umożliwia (już realizowane) budżetowe dopłaty do redukcji zdolności produkcyjnych. Rozwiązania pomocowe - przeniesione już do znowelizowanej ustawy górniczej i wdrożone w życie - wymagają teraz notyfikacji Komisji Europejskiej.

W poniedziałek wieczorem w Śląskim Urzędzie Wojewódzkim odbyło się spotkanie górniczych związków z premierem Mateuszem Morawieckim nt. realizacji umowy społecznej. Związkowcy oceniają, iż umowa nie jest realizowana i wymaga zmian. W piśmie z 12 lipca strona społeczna wnioskowała o „natychmiastowe" spotkanie z szefem rządu.

W wystąpieniu tym związkowcy wskazali najważniejsze zapisy umowy, które - w ich ocenie - nie są realizowane, m.in. inwestycje w nowoczesne technologie węglowe czy stojący proces notyfikacji umowy w Komisji Europejskiej. Z uwagi na zmianę uwarunkowań wewnętrznych i międzynarodowych za konieczne uznali też dostosowanie wielu elementów umowy do nowych realiów, szczególnie w kwestii zwiększenia wydobycia węgla oraz wydłużenia funkcjonowania kopalń.