Włochy i Hiszpania kończą z węglem – ostatnie elektrownie zamknięte

Madryt i Rzym dołączą tym samym do Londynu i Dublina, którym udało się odejść od węgla odpowiednio w 2024 i 2025 r. W ciągu ostatnich 10 lat produkcja tego surowca na całym kontynencie europejskim spadła o ponad połowę, 15 krajów członkowskich UE nie korzysta z węgla w produkcji energii elektrycznej, a udział surowca w wytwarzaniu prądu wynosi mniej niż 3 proc. w Finlandii, Francji, Włoszech, Hiszpanii i na Słowacji.

Węgiel jedynie na Sardynii

Jak podaje BFF, oczekuje się, że tego lata Włochy kontynentalne zamkną dwie ostatnie elektrownie węglowe: Brindisi Sud (1980 MW) i Torrevaldaliga Nord/Civitavecchia (1980 MW), tym samym spełniając swoją deklarację z 2017 r., dotyczącą odejścia od węgla do 2025 r. Od tamtej pory zamknięto 14 bloków węglowych, wytwarzających 4,2 GW mocy, a produkcja energii elektrycznej z tego surowca spadła aż o 85 proc.

Zamknięte elektrownie najpewniej trafią do rezerwy strategicznej i będą mogły być wykorzystywane jedynie w sytuacjach kryzysowych. W ten sposób Włochy chcą się zabezpieczyć przed możliwymi lukami w systemie, będącymi efektem np. wzrostu cen gazu. W kraju pozostaną aktywne dwie elektrownie węglowe na Sardynii: Sulcis (590 MW) oraz Fiume Santo (640 MW). Z powodu opóźnień w budowie podmorskiego kabla Tyrrhenian Link pozostaną w użyciu do 2028 r.

Jak zaznacza Alexandru Mustață, kampanier w Beyond Fossil Fuels, umieszczenie elektrowni węglowych w rezerwie nie jest odpowiedzialną polityką, a jedynie „plastrem na dawne niepowodzenia”.

Nadmierne uzależnienie Włoch od gazu kopalnego już sprawiło, że włoskie rachunki za energię należą do najwyższych w Europie. Prawdziwym rozwiązaniem jest odblokowanie we Włoszech ogromnej liczby projektów w obszarze odnawialnych źródeł energii i magazynowania energii, oczekujących na podłączenie do sieci, jak i budowa elastycznego systemu energetycznego, który sprawi, że węgiel i gaz staną się reliktami przeszłości.
Alexandru Mustață, kampanier w Beyond Fossil Fuels>

Warto zaznaczyć, że Włochy mają trzecie największe zaległości w UE pod względem przyłączenia do sieci projektów z zakresu zielonej, elastycznej energetyki - 350 GW projektów OZE i 269 GW systemów magazynowania energii.

Hiszpania: OZE nie było przyczyną blackout'u

Z kolei Hiszpania planuje zamknięcie trzech elektrowni węglowych: Aboño (916 MW), Soto de Ribera (350 MW) i Los Barrios (589 MW). Pierwszy z nich, należący do EDP, zostanie częściowo przekształcony na zasilanie na gaz kopalny, trwają również testy nowej turbiny gazowej w bloku II. Blok I ma być zamknięty jeszcze w tym roku.

Zamknięcie Soto de Ribera i Los Barrios przesunięto w wyniku kryzysu energetycznego z 2022 r., jednak już teraz ograniczono znacznie ich użytkowanie. Po ich definitywnym zamknięciu jedyna hiszpańska elektrownia węglowa będzie działać na Balearach. Alcúdia (500 MW) nie spełnia unijnych limitów emisji, dlatego może pracować maksymalnie 500 godzin w ciągu roku. Szacuje się, że zostanie zamknięta w 2030 r., po ukończeniu budowy drugiego kabla elektroenergetycznego z kontynentem.

Jak zaznacza BFF, od szczytowego zapotrzebowania na węgiel do produkcji prądu na początku XXI w. Hiszpania ograniczyła produkcję energii elektrycznej z węgla o 97 proc. i zamknęła 41 bloków węglowych o łącznej mocy 11,3 GW. Z kolei w swoim planie na rzecz energii i klimatu zobowiązała się do wytworzenia ponad 80 proc. energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych do 2030 r.

Zarówno rząd Hiszpanii, jak i hiszpański operator systemu REE wykluczyli brak produkcji lub zbyt dużą ilość energii wiatrowej i słonecznej jako przyczynę niedawnego blackoutu na Półwyspie Iberyjskim. Za główne powody uznano złe zarządzanie siecią i nieprzewidywalność.

Koniec ery węgla

Zdaniem BFF, wycofanie węgla z energetyki Hiszpanii i Włoch będzie miało jak najlepsze skutki środowiskowe i gospodarcze. Rzecznicy kampanii podają, że w latach 2015–2024 emisje sektora energetyki węglowej we Włoszech spadły o 89 proc., a w Hiszpanii o 95 proc., przynosząc oszczędności ekonomiczne i poprawę jakości powietrza.

Jednocześnie BFF krytykuje rządy obu państw za utrzymywanie wysokiego uzależnienia od gazu ziemnego, który przyczynia się również do windowania cen za energię elektryczną. Według rzeczników kampanii, Włochy i Hiszpania powinny skupić się na jak najszybszym rozwoju OZE oraz magazynów energii, a także interkonektorów, stabilizujących system energetyczny.

Beyond Fossil Fuels to wspólna kampania organizacji społecznych, której celem jest, by do 2035 r. cała energia elektryczna w Europie była wytwarzana ze źródeł odnawialnych i niezależna od paliw kopalnych. Rozszerza ona i opiera się na kampanii Europe Beyond Coal oraz jej celu, jakim jest Europa bez węgla w energetyce i ciepłownictwie najpóźniej do 2030 r.