Druga edycja Akademii Zakupu Gazu za nami
W dniach 19-20 listopada odbyła się druga edycja Akademii Zakupu Gazu „Jak kupować mądrze na zmiennym rynku”, organizowanej przez Akademię Leona Koźmińskiego (ALK) we współpracy z partnerami – PGNiG OD, Grupa ORLEN, Towarową Giełdą Energii oraz Izbą Gospodarczą Ciepłownictwo Polskie.
Program kursu łączy praktykę biznesową z ekspercką wiedzą akademicką, a jego celem jest umożliwienie odbiorcom gazu lepsze zrozumienie mechanizmów rządzących rynkiem. Podczas listopadowej edycji skupiono się m.in. na podstawowych zależnościach i czynnikach kształtujących ceny gazu oraz charakterystyce ofert rynkowych.
Gaz - gra o wysokiej stawce
Jak zaznaczał w swoim panelu Damian Wilczek, Dyrektor Biura Portfela w Departamencie Zakupu, Bilansowania Gazu i Energii w PGNiG OD, Grupa ORLEN, rynek gazu ma wyjątkową specyfikę, ponieważ stawką w nim jest bezpieczeństwo energetyczne oraz ceny energii dla przedsiębiorstw i gospodarstw domowych.
Najdobitniej pokazał to kryzys energetyczny 2022 roku, który nastąpił po pełnoskalowym ataku Rosji na Ukrainę i szantażu gazowym Moskwy. W efekcie Unia Europejska zrezygnowała z dostaw strategicznego surowca z Kremla. W ciągu kilku lat UE udało się ograniczyć import gazociągami z Rosji o kolosalne 90 proc., choć jednocześnie import rosyjskiego LNG do Unii wzrósł o 67 proc. Obecnie również i ten proceder został ograniczony odpowiednimi regulacjami.
W wyniku decyzji politycznych to Norwegia przejęła pozycję głównego dostawcy gazu do UE, zapewniając obecnie 33 proc. całego importu surowca w 2024 roku. Dociera on do Europy przez sieć gazociągów, w tym kluczowy z polskiej perspektywy Baltic Pipe, który umożliwił dywersyfikację dostaw i stabilizację cen gazu. Wśród pozostałych kierunków dostaw znalazły się Stany Zjednoczone, Algieria, Katar, Wielka Brytania i Azerbejdżan.
Kolejnymi przykładami gwałtownych zmian na rynkach gazu były wybuch pandemii COVID-19 w 2020 roku (spadek cen) czy wojna Izraelu z Hamasem w Strefie Gazy (wzrost cen).
Według Wilczka na ceny gazu w Europie wpływa nie tylko sytuacja geopolityczna (związana m.in. z konfliktami, lecz również zagranicznym popytem), lecz także warunki pogodowe, awarie i konserwacja infrastruktury energetycznej oraz polityka klimatyczna UE.
Przykładowo, wzrost kosztu emisji zwiększa popyt na gaz, co przekłada się na wyższe ceny surowca. Podobny efekt ma umocnienie dolara amerykańskiego, ponieważ LNG jest wyceniane właśnie w tej walucie. Na wycenę gazu na rynku terminowym w Europie wpływa również poziom zmagazynowanego paliwa gazowego na początku sezonu grzewczego.
Z tego względu zawsze należy patrzeć na kształtowanie się cen gazu z różnorodnych perspektyw, uwzględniając zarówno sezonowość i poziom zapełnienia magazynów, jak i rynkowe oraz geopolityczne wskaźniki.
Strategie zakupu paliwa gazowego
Podczas kolejnego panelu Maciej Kołodziejek, Dyrektor Biura Zarządzania Ofertą Gazową i Energii PGNiG OD, Grupa ORLEN omawiał strategie zakupu paliwa gazowego oraz wyboru odpowiednich produktów kontraktowych na dynamicznym rynku.
Omówiono różne rodzaje kontraktów, w tym cennikowe, ze stałą ceną, indeksowe i transzowe (wolumenowe i procentowe), z uwzględnieniem ich elastyczności, ryzyka i wpływu na budżetowanie oraz uzasadnienie biznesowe klienta.
Szczególny nacisk położono na zarządzanie ryzykiem rynkowym i wolumenowym, zwłaszcza w kontekście transformacji energetycznej, konieczności dostosowania do profilu poboru gazu (np. specyficznego dla danej branży), a także czynników wpływających na narzut i warunki rozliczeń.
Jak zaznaczał Kołodziejek, kontrakty na stałą cenę (fix) niosą pewne szanse i ryzyka i należy je analizować względem prowadzonej działalności biznesowej, zwłaszcza jeśli są zawierane na dłuższe okresy, np. dwa lata. Istnieje ryzyko biznesowe, gdy klient kontraktuje cenę gazu (fix), ale nie ma ustalonych kontraktów sprzedażowych na swój produkt w oparciu o te same koszty zakupu gazu.
Z kolei produkty o zmiennej cenie, takie jak produkty transzowe czy produkty indeksowane, zapewniają większą elastyczność cenową. Produkt transzowy umożliwia kształtowanie ceny dla danego okresu i wolumenu w trakcie trwania kontraktu i stanowi wypośrodkowanie między stałą ceną a produktem indeksowanym.
Kołodziejek podkreślał, że porównując oferty transzowe, należy zwrócić uwagę na mechanikę kontraktu i kwestię profilowania, ponieważ hasło „produkt transzowy” zawiera całe spektrum różnych wariantów.
W produktach indeksowanych, gdzie cena paliwa gazowego jest kontraktowana co miesiąc i jest zawsze rynkowa, ryzyko polega na tym, że jeśli ceny paliwa gazowego pójdą w górę, indeks ten wzrost zarejestruje.
Strategia zakupowa
Podczas panelu warsztatowego Maciej Michalski (Dyrektor Departamentu Klientów Korporacyjnych PGNiG OD, Grupa ORLEN) oraz Paweł Kuskowski (Dyrektor Pionu Logistyki i Administracji, Prokurent Spółki Elektrociepłownia Ciechanów) omawiali najważniejsze aspekty zakupu gazu z perspektywy klienta.
Do kluczowych kryteriów zakupowych klientów zaliczono m.in. strategię i uzasadnienie biznesowe, ryzyko wolumenu i ryzyko logistyczne, warunki finansowe (takie jak gwarancje bankowe) czy też moment podjęcia decyzji zakupowej.
Zdaniem Michalskiego, strategie stałej ceny okazały się ryzykowne po kryzysach w 2018 i 2022 roku, ponieważ rynek przestał być przewidywalny, a cena kontraktowa często nie korespondowała budżetowo z ceną sprzedaży produktu klienta.
”Najbardziej efektywna strategia polega na kontraktacji back-to-back, czyli kupowaniu paliwa gazowego pod to, co klient sam wyprodukuje, sprzeda lub zabezpieczy. To pozwala na elastyczne zarządzanie ryzykiem i nadążanie za zmianami rynkowymi” - mówił Michalski.
Materiał sponsorowany