Klastry Energii sposobem na rozwój energetyki rozproszonej

Koncepcja klastrów energii, która wprowadzona została do ustawy o odnawialnych źródłach energii w połowie 2016 roku spotkała się z bardzo dużym zainteresowaniem ze strony środowiska. Chcąc rozwijać tą koncepcję Ministerstwo Energii w sierpniu 2017 r. ogłosiło konkurs na Certyfikat Pilotażowego Klastra Energii.

Nabór wniosków zakończył się w dniu 16 października 2017 r. Do konkursu zgłosiło się 115 klastrów energii z całej Polski. Na początku maja planowane jest ogłoszenie wyników konkursu i opublikowanie listy klastrów energii które otrzymały Certyfikat Pilotażowego Klastra Energii. 

Pierwszy referat pt. Odbiorca aktywny z perspektywy pakietu „Czysta Energia” wygłosiła dr Ewa Mataczyńska z Instytutu Polityki Energetycznej z Rzeszowa. Pakiet Czysta Energia w części dotyczącej wspólnego rynku energii definiuje odbiorcę aktywnego, który będzie zużywał, magazynował oraz sprzedawał  energię elektryczną wytworzoną we własnym zakresie. Jednym z elementów, który przyczyni się do aktywizacji odbiorców będzie instalacja liczników inteligentnych.

Zapisy dyrektywy wskazują, że w 2025 roku prognozowane nasycenie inteligentnego opomiarowania będzie na tyle duże, że techniczna zmiana sprzedawcy będzie możliwa w 24h. Odbiorca posiadający inteligentny licznik będzie miał prawo do korzystania z kontraktów opartych na cenach dynamicznych.

Takie kontrakty umożliwią odbiorcom podejmowania świadomej decyzji o optymalizacji zużycia energii w ekonomicznie uzasadniony sposób. Jednocześnie, dzięki zapisom dyrektywy odbiorca będzie mógł oferować usługi redukcji zapotrzebowania podmiotom zgłaszającym takie potrzeby. Ponadto odbiorcy otrzymają prawo świadczenia podobnych usług za pośrednictwem podmiotów zajmujących się agregacją.

Dodatkowo projektowane zapisy dyrektywy dają możliwość zrzeszania się odbiorcom w społeczności energetyczne. Ta koncepcja zawarta w pakiecie „Czysta Energia” koreluje z ideą klastrów energii.   

W kolejnym referacie, wygłoszonym przez dr inż. Radosława Szczerbowskiego z Politechniki Poznańskiej, zostało postawione pytanie w jaki sposób klastry energii przyczynią się do rozwoju energetyki. Od 2 lat saldo wymiany energii z krajami sąsiednimi wskazuje, że Polska jest importerem energii. 

Wiek i kondycja bloków w KSE przy rosnącym zapotrzebowaniu na energię elektryczną  sprawiają, że pojawiają się trudności z pokryciem zapotrzebowania na moc w szczytowych okresach letnich i zimowych. Planowane wycofania jednostek wytwórczych, zapowiedź odchodzenia od budowy nowych elektrowni węglowych oraz niepewna sytuacja związana z planami budowy bloku jądrowego stanowią wyzwanie dla przyszłego systemu wytwórczego. Bez budowy nowych, rozproszonych i stabilnych (dyspozycyjnych) źródeł mocy trudno będzie zapewnić bezpieczeństwo energetyczne.

W praktyce jest to obecnie możliwe poprzez budowę bloków biomasowych oraz biogazowni. Praca wyspowa jednostek wytwórczych w klastrach jest bardzo trudna i kosztowna (brak własnych sieci), a zakres współpracy z lokalnym OSD nie został dotąd sprecyzowany. Szczególnie ważne w tym zakresie jest określenie podstaw korzystania z infrastruktury sieciowej OSD.

Na temat roli klastrów energii w budowaniu optymalnego Energy-mix obszernie wypowiedział się dr inż. Maciej Sołtysik z PSE Innowacje oraz dr inż. Sylwia Całus z Politechniki Częstochowskiej. Realizacja zapisów Prawa energetycznego przez jednostki samorządu terytorialnego (JST) w zakresie przygotowania i realizacji planów zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe jest wykonywana tylko w około 24% wszystkich gmin w Polsce.

Do planowania miksu energetycznego na poziomie kraju optymalne byłoby wykorzystanie informacji zgromadzonych z lokalnych obszarów bilansowania energii. Dane takie będą pozyskiwane przez koordynatorów klastrów energii, którzy tworząc strategię dla klastra będą musieli wykonać bilans podaży i popytu na energię i paliwa w obszarze działania klastra.

Panel zamykał pan Daniel Raczkiewicz z IEN Energy, który zaprezentował działanie klastra energii Michałowo w praktyce. Osiągnięte efekty synergii wytwarzania energii z OZE doskonale wpisały się w oczekiwania wobec klastrów energii w Polsce, jak również społeczności lokalnej. Została wybudowana biogazownia oraz sieć ciepłownicza o długości 1100 m zasilająca w energię cieplną obiekty pływalni miejskiej oraz Zespół Szkół w Michałowie.

W planach jest rozbudowa mocy wytwórczych i przyłączanie nowych odbiorców energii. Mieszkańcy oraz okoliczni odbiorcy energii otrzymają niższą cenę za ciepło (nawet o około 30%), a energię elektryczną o około 10-15%.

dr inż. Tomasz Mirowski, IGSMiE PAN – moderator panelu tematycznego „Klastry Energii” na III Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej „Bezpieczeństwo energetyczne – filary i perspektywa rozwoju”