Bezpieczeństwo energetyczne UE jednym z głównych elementów dyskusji podczas Konferencji na Politechnice Rzeszowskiej

Konferencja odbywała się w dniach 1-2 kwietnia 2019 r. na Politechnice Rzeszowskiej im. Ignacego Łukasiewicza, a jej organizatorami byli Instytut Polityki Energetycznej im. Ignacego Łukasiewicza oraz Katedra Ekonomii Wydziału Zarządzania Politechniki Rzeszowskiej im. Ignacego Łukasiewicza.

NATO gwarantem bezpieczeństwa energetycznego

Od 13 punktu koncepcji strategicznej NATO rozpoczął swój referat profesor Jarosław Gryz z Akademii Sztuki Wojennej, wyjaśniając iż według tego zapisu „w zasadzie wszystkie państwa są uzależnione od bezpiecznych dostaw energii”. Był to wstęp do przedstawienia problematyki jaką jest zróżnicowanie państw pod względem bezpieczeństwa energetycznego i braku wspólnego mianownika wśród nich. Zaznaczył, że dwoma kluczowymi elementami w bezpieczeństwie energetycznym państw NATO są: pełna niezależność USA ora pełna współzależność państw europejskich „o ile Amerykanie potrafią w sposób samodzielny zapewnić sobie bezpieczeństwo, o tyle państwa europejskie nie mają takiego komfortu, ponieważ ich źródła pozyskiwania surowców energetycznych są położone w dosyć niepewnych lokalizacjach geopolitycznych” – dodał. Do głównych atrybutów, jakimi dysponują państwa NATO, zdaniem profesora należy uznać gaz pochodzący ze Stanów Zjednoczonych oraz norweskie pola naftowe. Jako alternatywę do tych opcji, uznał platformę zarządzania systemu Unią Energetyczną. Zwrócił także uwagę na stosunki z Ukrainą, które powinny stać się przedmiotem rozważań nie tylko w aspekcie teoretycznym, ale i praktycznym. Ukraina jest trzecim państwem europejskim pod względem najwyższej ilości gazu. Jako otwarte pozostawił pytanie czy my jako Polacy  wspólnie z Ukraińcami będziemy w stanie przełożyć to na rozwój gospodarczy naszego regionu na projekcie rozwoju politycznego i gospodarczego. Na koniec nawiązał również do celów Rosji względem NATO „celem Rosji jest rozpad Sojuszu Północnoatlantyckiego i wycofanie Amerykanów z rynku europejskiego”.

Geopolityczny wymiar bezpieczeństwa energetycznego

„Wszystko sprowadza się do tego wymiaru geopolitycznego” – powiedział profesor Andrzej Podraza z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, rozpoczynają swoje wystąpienie na temat geopolitycznego wymiaru bezpieczeństwa energetycznego. Uwagę słuchaczy skierował również ku pojęciu „geoenergii”, czyli koncentracji na źródłach, nośnikach energetycznych, jako tych, które są kluczem do tworzenia potęgi państw. W trakcie prezentacji przedstawił problemy, jakie pojawiają się w wymiarze geopolitycznym i mają wpływ na bezpieczeństwo energetyczne państw. Są to: gwarantowanie dostępu do nośników energetycznych oraz kwestia globalnego ocieplenia. W swojej wypowiedzi wyjaśnił słuchaczom, dlaczego dostęp do nośników energii jest tak istotny dla państw „dostęp do nośników energetycznych, czy w ogóle do surowców naturalnych to jest pewien element, który może nawet popychać w wielu wypadkach do wojen”. Dodał również, że „powinniśmy patrzeć na politykę państwa czy Unii Europejskiej, jako organizacji w sposób całościowy”.

Wybory do Parlamentu Europejskiego już blisko. Co dalej?

Podczas rzeszowskiej Konferencji swoje przewidywania przedstawił dr hab. Krzysztof Tomaszewski z Uniwersytetu Warszawskiego. Swoje wystąpienie skoncentrował wokół trzech wątków, którymi były: a) przyszłość Unii Europejskiej do roku 2025, b) wybory do Parlamentu Europejskiego oraz c) perspektywy polityki energetycznej UE w kontekście nowego układu sił po eurowyborach. Warto zwrócić uwagę na to, iż perspektywy zostały przedstawione w sposób niefaworyzujący żadnej ze stron i były sformułowane w sposób apolityczny. Głównym źródłem, do którego najczęściej padały odwołania była Biała Księga Komisji Europejskiej „W sprawie przyszłości Europy”, w której Jean-Claude Juncker zaproponował pięć scenariuszy. Pierwszym ze scenariuszy jest „kontynuacja obecnej polityki”. „Moglibyśmy go określić jednym zdaniem: najlepiej lubimy te pieśni, które już dobrze znamy. Wiemy jak wygląda UE, wiemy czego oczekuje od państw członkowskich, wiemy również jak kształtują się mechanizmy współdziałania w ramach UE” – powiedział Krzysztof Tomaszewski. Szczególną uwagę zwrócił na fakt, że „aktualnie (tj. w roku 2019) żyjemy w rzeczywistości, która została ukształtowana traktatowo w roku 2009”. Drugi scenariusz przedstawia prognozę „nic poza jednolitym rynkiem”, czyli oznacza skupienie się na tym, co jest kluczowe w obrębie jednolitego rynku. Kolejny scenariusz został określony mianem ”ci którzy chcą robić więcej, robią więcej”. „Powiedziałbym, że jest to taki scenariusz najbardziej dla UE rewolucyjny, ale też najgroźniejszy”. Założeniem czwartego scenariusza jest „robić wspólnie mniej, ale efektywniej”. „Patrząc z punktu widzenia polityki energetycznej pojawia się wątek unii energetycznej(…) ta współpraca, ten scenariusz oznaczałby, że działamy wspólnie, ale wybieramy sobie te obszary, które z różnych względów dla państw członkowskich są kluczowe” – uzupełnił. Ostatni, piąty scenariusz „powiedziałbym, że najbardziej optymistycznie narysowany przez Unię Europejską” – powiedział Krzysztof Tomaszewski. Założenia tej perspektywy można streścić w zdaniu: ”robić wspólnie znacznie więcej”. Kończąc wypowiedź odnotowany został fakt, iż w wielu krajach rośnie znaczenie partii eurosceptycznych oraz najbliższe wybory do PE będą niezwykle istotne z punktu widzenia przyszłego kształtu polityki energetycznej.

Trójmorze doprowadzi do integracji energetycznej państw Europy Środkowej

Doktor Łukasz Lewkowicz z Wydziału Politologii UMCS, także Instytut Europy Środkowej w trakcie swojego wystąpienia przybliżył tematykę wyzwań energetycznych związanych z projektem Trójmorza ujmując je w aspekcie teoretycznym. Została zaprezentowana geneza, cele oraz państwa zaangażowane w tworzenie układu i różnice pomiędzy nimi. „Czasami to Międzymorze jest traktowane jako polityczny projekt międzywojenny, natomiast tutaj decydenci często mówią, że to powinien być projekt przede wszystkim ekonomiczny” – powiedział. Przedstawione były także problemy, z jakimi może się zderzyć ten projekt i elementy, jakie będą wpływać na ograniczanie i zahamowanie tej inicjatywy w czasie. Wiele uwagi poświęcono postanowieniom szczytu w Bukareszcie, podczas którego zgłoszono 14 projektów z czego 8 miało charakter multilateralny, a 6 bilateralny. „Przechodzimy od fazy koncepcyjnej do implementacji” – powiedział zaznaczając dużą aktywność Polski na tym polu.

Turcja zacznie rozdawać karty?

Projekty infrastruktury gazociągowej z Rosji i z rejonu morza kaspijskiego, czyli NordStream oraz TurkishStream były przedmiotem rozważań doktor Justyny Misiągiewicz z UMCS w Lublinie. Zaznaczyła, że Turcja staje się państwem rozdającym karty, głównym graczem na rynku energetycznym. Turcja w tym momencie gra na dwa fronty, czyli współpracuje też w ramach projektu Korytarza Południowego, czyli infrastruktury która ma za zadanie dywersyfikować dostawę środków energetycznych na tereny europejskie” – powiedziała. W trakcie prezentacji wystosowała dwie hipotezy, mianowicie „Rosja dąży do odgrywania roli monopolisty jako dostawca surowców energetycznych na rynki zachodnie” oraz „celem strategicznym Unii Europejskiej jest dywersyfikacja źródeł surowców, a w tym kontekście region kaspijski stanowi wyzwanie dla bezpieczeństwa energetyczne UE”. Jednym z podstawowych interesów Rosji jest „uniezależnienie się od państw tranzytowych bezpośrednich”  - dodała. Omówiona została także rola USA „Stany Zjednoczone stanowią tutaj absolutnego oponenta i być może to Amerykanie zablokują właśnie realizację NordStream II”. Na koniec prezentacje raz jeszcze został poruszony temat Turcji będącej bardzo asertywnym państwem, które nie pozwoli sobie na to żeby tani sprzedać oraz Azerbejdżanu, który nadal chce odgrywać znaczącą rolę na rynku.

Sponsorami głównymi Konferencji byli: PGNiG oraz Asseco Poland. Srebrnymi partnerami Konferencji byli: GAZ-SYSTEM, Grupa LOTOS, PERN, Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A., Polskie LNG, TF Kable, Towarowa Giełda Energii, MPWiK Rzeszów, Samorząd Województwa Podkarpackiego. Brązowymi partnerami byli:  Gas-Trading S.A., ML System, Polski Fundusz Rozwoju, Grundfos, Inżyniera Rzeszów S.A., Budmet Nocoń, Aspamet.

__________________
Jakub Prugar
Instytut Polityki Energetycznej im. I. Łukasiewicza