Analiza PKEE: Polsce potrzebny rynek mocy

Energetyka konwencjonalna w całej Europie, w tym w Polsce, od lat zmaga się z problemem  deficytu przychodów z produkcji energii (tzw. missing money), co przekłada się na obserwowane w krótkim i średnim okresie zwiększone ryzyko niedoboru mocy wytwórczych (tzw. missing capacity). Brakuje ekonomicznego impulsu do budowy nowych elektrowni, a istniejące bloki są coraz mniej rentowne. W Polsce trwają obecnie intensywne prace nad wdrożeniem rynku mocy, który stanowić będzie rozwiązanie tego problemu. W tym kontekście, Polski Komitet Energii Elektrycznej (PKEE) zlecił renomowanej firmie doradczej Compass Lexecon, która wspierała analitycznie w tej kwestii m.in. decydentów w Wielkiej Brytanii i Francji,  wykonanie szczegółowej analizy zasadności wdrożenia rynku mocy w Polsce^[1].

Zobacz także: Polska potrzebuje rynku mocy. "Projekt wart miliardy złotych" [ANALIZA]

„Wyniki kompleksowej analizy jednoznacznie wskazują, że w długim terminie jednotowarowy rynek energii elektrycznej nie jest w stanie zapewnić bezpieczeństwa dostaw energii w Polsce. Konieczne jest utworzenie rynku dwutowarowego, na którym przedmiotem obrotu będzie nie tylko energia elektryczna, ale też gotowość jej wprowadzenia do systemu, czyli  moc. Żadne alternatywne rozwiązanie nie będzie systemowo  rozwiązywało tego problemu w sposób  korzystny dla odbiorców” – zaznaczył Prezes PKEE, Henryk Baranowski.

Analiza Compass Lexecon  http://www.pkee.pl/upload/files/Raport_dla_Polskiego_Komitetu_Energii_Elektrycznej_FTI.pdf przedstawia porównanie możliwych rozwiązań w zakresie modelu rynku energii w Polsce, do których należą:

1) brak interwencji regulacyjnej – rynek jednotowarowy,

2) wprowadzenie rynku mocy,

3) wprowadzenie rezerwy strategicznej jako alternatywy dla rynku mocy.

W ramach analizy Compass Lexecon  zbadano także potencjalny wpływ wprowadzenia standardu emisyjności na poziomie 550 g CO₂/kWh dla mechanizmów mocowych. Potrzeba dogłębnej analizy konsekwencji różnych wariantów regulacyjnych jest tym bardziej istotna, ponieważ w ostatnich miesiącach Parlament Europejski oraz Rada UE pracują nad projektem Rozporządzenia w sprawie wewnętrznego rynku energii elektrycznej^[2], którego celem jest m.in.  uregulowanie zasad wprowadzenia i funkcjonowania mechanizmów mocowych. Komisja Europejska przewiduje wprowadzenie standardu emisyjności na poziomie 550 g CO₂/kWh (tzw. EPS 550) dla jednostek wytwórczych korzystających ze wsparcia w ramach mechanizmów mocowych.Standard tenmiałby obowiązywać od razu w przypadku inwestycji, dla których ostateczna decyzja inwestycyjna zostanie podjęta po dacie wejścia w  życie rozporządzenia (przypuszczalnie będzie to początek 2019 r.), a w przypadku pozostałych jednostek wytwórczych zastosowanie miałby 5-letni okres przejściowy, który potrwałby do ok. 2024 r. 

Zobacz także: Steinhoff: Polska energetyka powinna stawiać na dywersyfikację [KOMENTARZ]

Konieczność interwencji na polskim rynku

AnalizaCompass Lexecon zlecona przezPKEE wskazuje wyraźnie, że w przypadku niepodjęcia dodatkowej interwencji regulacyjnej w postaci rynku mocy już od 2020 r. i w kolejnych latach standard niezawodności dostaw nie zostanie w Polsce utrzymany. W scenariuszu braku wdrożenia rynku mocy w Polsce nastąpi wcześniejsze zamknięcie nierentownych elektrowni konwencjonalnych
i nie pojawi się sygnał do odbudowy mocy. Problem deficytu mocy będzie się utrzymywał w całym prognozowanym w analizie okresie (lata 2017-2040).

Wprowadzenie rynku mocy obniży koszty energii elektrycznej dla odbiorców w Polsce

Wyniki analiz pozwalają skonkludować, że koszt energii dla polskich odbiorców będzie w perspektywie 2040 r. o ponad 30 mld PLN niższy w scenariuszu wprowadzenia rynku mocy, aniżeli w scenariuszu rynku jednotowarowego. Dodatkowy koszt dla odbiorców końcowych związany z wprowadzeniem rynku mocy będzie  z nadwyżką kompensowany niższym kosztem niedostarczenia energii oraz niższymi cenami hurtowymi. Analiza wskazuje, że ceny energii elektrycznej na rynku hurtowym przy wprowadzenia rynku mocy będą w okresie do 2040 r. średnio o ponad 20 PLN/MWh niższe niż bez rynku mocy. Będzie to efektem mniejszej fluktuacji cen energii i powiązanych z tym niższych kosztów kapitału dla nowych inwestycji, zwłaszcza dla źródeł szczytowych.

Wprowadzenie rynku mocy jest rozwiązaniem najbardziej efektywnym kosztowo

Długoterminową możliwość zachowania bezpieczeństwa dostaw gwarantuje jedynie wprowadzenie mechanizmów mocowych, spośród których najbardziej efektywnym jest rynek mocy.

Wprowadzenie rynku mocy jest rozwiązaniem znacznie lepszym od rezerwy strategicznej. Utrzymanie rezerwy strategicznej kosztowałoby odbiorców końcowych w okresie 2021-2040 ok. 35 mld PLN więcej niż rynek mocy. Rezerwa strategiczna nie jest też adekwatnym narzędziem strukturalnym dla Polski z uwagi na krótkoterminowość tego rozwiązania. Problem bezpieczeństwa dostaw ma bowiem w naszym kraju charakter długoterminowy 

Wysoki rachunek za wprowadzenie standardu EPS 550

Pełne korzyści rynku mocy występują tylko w wariancie wprowadzenia rynku mocy, który nie podlega restrykcyjnemu kryterium EPS 550. Zgodnie z szacunkami analityków Compass Lexecon, proponowany przez Komisję Europejską standard emisyjności doprowadzi do:

• Utraty niezależności energetycznej Polski – EPS 550 wyeliminuje z polskiego rynku mocy wszystkie jednostki wytwórcze oparte o węgiel, co doprowadzi do drastycznego zwiększenia zależności od importowanego gazu. Do 2040 r. EPS 550 doprowadzi do zwiększenia zużycia gazu ziemnego w Polsce o blisko 70%w porównaniu do wprowadzenia rynku mocy bez EPS 550. Dodatkowo, budowa nowych niezbędnych jednostek gazowych w miejsce odstawianych węglowych może napotkać na opóźnienia, wprowadzając dodatkowe ryzyko zapewnienia bezpieczeństwa dostaw.
• Zwiększenia kosztów ponoszonych przez odbiorców końcowych – w porównaniu ze scenariuszem wprowadzenia rynku mocy bez EPS 550, proponowany standard emisyjności doprowadzi do zwiększenia kosztów ponoszonych przez odbiorców końcowych o ok. 1 mld PLN na przestrzeni lat 2017-2040 z uwagi na potrzebę budowy nowych mocy gazowych. Dodatkowo, w porównaniu do scenariusza rynku mocy bez EPS 550, w latach 2017-2040 standard emisyjności obniży poziom dobrobytu społecznego o ok. 4,2 mld PLN.
• Zwiększenia kosztów redukcji emisji CO₂ – zgodnie z szacunkami Compass Lexecon, EPS 550 doprowadzi do zwiększenia kosztów redukcji emisji CO₂ w Polsce o ok. 5 EUR/t – to odpowiada obecnej cenie rynkowej CO2. EPS 550 nie wpłynie przy tym znacząco na obniżenie emisji CO₂ w UE.

„Analiza Compass Lexecon wyraźnie pokazuje zagrożenia jakie spowoduje wprowadzenie standardu emisyjności w rynku mocy w Polsce. EPS 550 w skrócie oznacza utratę niezależności energetycznej oraz wyższe koszty energii dla obywateli. Wzrosną również koszty redukcji emisji CO2, a wpływ EPS 550 na spadek emisji w Polsce będzie marginalny. Pojawia się też poważne ryzyko związane z możliwością szybkiego zastąpienia odstawianych wcześniej bloków węglowych nowymi mocami gazowymi” – podkreśla Prezes Baranowski.

Przedstawiony przez Compass Lexecon szacunkowy wpływ EPS 550 na polski sektor energetyczny zasługuje na szczególną uwagę, tym bardziej, że Komisja Europejska nie przedstawiła żadnej formalnej analizy wpływu (Impact Assessment) dla wprowadzenia EPS 550.

Zobacz także: Projekt ustawy o rynku mocy już w Sejmie

kn/PKEE