Wywiady
Ekspert: wykorzystujemy tylko 30% polskich zasobów geotermalnych [WYWIAD]
Badania geologiczne wskazują, że około 60% naszego kraju to obszary perspektywiczne dla rozwoju geotermii. Z kolei dane z poboru wód termalnych świadczą o tym, że wykorzystujemy niespełna jedną trzecią ich udokumentowanych zasobów. A zatem mamy bardzo istotny potencjał geotermalny do zagospodarowania – mówi dr Mariusz Socha, kierownik pracowni wód uznanych za kopaliny w Zakładzie Geologii Złożowej i Gospodarczej Państwowego Instytutu Geologicznego - Państwowego Instytutu Badawczego.
Jakub Wiech: Ile zasobów geotermalnych wykorzystujemy w Polsce?
Dr Mariusz Socha, W Polsce udokumentowano 63 złoża wód termalnych, przy czym w 28 z nich stwierdzono wody termalne o walorach leczniczych. Aktualne zasoby eksploatacyjne ujęć wód termalnych i leczniczych termalnych wg stanu na 31.12.2020 r. wynoszą nieco ponad 6 tys. m3/h. W podziale na poszczególne rodzaje wód, zasoby eksploatacyjne ujęć kształtują się na poziomie prawie 5300 m3/h dla wód termalnych oraz niecałe 900 m3/h dla wód leczniczych termalnych. Pobór wód termalnych według ostatniego bilansu złóż kopalin w Polsce, czyli za rok 2020, wyniósł prawie 12 tys. m3 To jest nieco niższa wartość w porównaniu do lat poprzednich, ale tu uwidacznia się wpływ pandemii koronawirusa.
Pandemia obniżyła pobór wód z geotermii?
Tak, bo wody termalne są wykorzystywane między innymi w rekreacji. I ten spadek poboru wynika z tego, że rok 2020, czyli rok pandemiczny, cechował się niewielkim ruchem w basenach termalnych. Dlatego też pobór sięgnął wtedy ok. 22% zasobów, choć średnio jest to około 28%. Czyli blisko jedną trzecią udokumentowanych zasobów eksploatacyjnych wód termalnych, takich, o których wiemy, gdzie są i jakie są.
Do jakich celów wykorzystujemy te zasoby?
Przede wszystkim w ciepłownictwie a także rekreacji i częściowo w balneoterapii. Jako pewną ciekawostkę można też powiedzieć, że wody termalne wykorzystuje się w naszym kraju także do hodowli ryb i produkcji kosmetyków, nie mniej jest to ułamek procenta ogólnego poboru. Największy pobór wód termalnych notują ciepłownie geotermalne ponieważ im więcej wody pobierzemy, tym więcej ciepła wyprodukujemy, w basenach termalnych i uzdrowiskach wód termalnych w porównaniu do ciepłowni potrzeba mniej.
A czy z polskiej geotermii da się pozyskiwać metale rzadkie?
Warto z pewnością podejmować prace badawcze w tym kierunku, ale warto też podkreślić, że jeżeli wykorzystujemy wody termalne do celów ciepłowniczych, to najczęściej są one wykorzystywane w tzw. systemie dubletowym. Mamy otwór produkcyjny, z którego pobieramy wodę oraz otwór, którym zatłaczamy schłodzoną wodę z powrotem do górotworu. Jest to zatem zamknięty obieg, z założenia wolny od ingerencji w samą wodę termalną. Natomiast każda ingerencja może spowodować nadmierne wytrącanie się różnych faz mineralnych, co z kolei zaburza funkcjonowanie instalacji. Jeżeli chcielibyśmy wykorzystywać wody termalne do pozyskiwania pierwiastków, to oczywiście można to robić, ale w zupełnie osobnym obiegu. Trudno dzisiaj powiedzieć, czy to może przynieść jakieś wymierne gospodarczo efekty. Obecnie stawiamy przede wszystkim na wykorzystanie wód termalnych w ciepłownictwie.
A czy toczą się prace nad pozyskiwaniem nowych złóż wód geotermalnych?
W ostatnich latach są podejmowane przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska a także Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej działania które inicjują dokumentowanie nowych złóż wód termalnych. Wsparcie legislacyjne i ogromne wsparcie finansowe w formie programów dotacyjnych powodują, że pojawia się coraz więcej podmiotów zainteresowanych inwestowaniem w geotermię. Co więcej są to coraz bardziej świadomi inwestorzy, głównie samorządy, które doskonale wiedzą, że inwestycja w geotermię to nie tylko niewyczerpalne źródło energii gwarantujące czyste powietrze, ale to także rozwój gospodarczy, nowe miejsca pracy i wzrost zamożności mieszkańców.
W cały ten proces włączają się również geolodzy. Wpieramy rozwój geotermii posiadaną wiedzą i doświadczeniem doradzając gdzie w geotermię najlepiej inwestować. W efekcie czego powstało już kilka nowych odwiertów, a kolejnych kilkanaście w najbliższym czasie czeka na realizację.
A jaką rolę według Pana może odegrać geotermia w transformacji energetycznej Polski?
To jest ważne pytanie. Myślę, że to co się wydarzyło w ostatnich miesiącach za naszą wschodnią granicą każe nam zdecydowanie bardziej zwrócić się w kierunku odnawialnych źródeł energii, przyspieszyć proces odchodzenia od paliw konwencjonalnych właśnie w kierunku OZE. I takim ważnym źródłem jest geotermia, która ma tę przewagę nad pozostałymi odnawialnymi źródłami energii, że jest dostępna bez względu na warunki pogodowe i porę dnia. Jej niewątpliwym plusem jest również to, że energia geotermalna posiada wysoką akceptację społeczną. Jest wręcz bardzo pozytywnie odbierana z tego względu, że tam, gdzie geotermia została zagospodarowana, pojawia się nie tylko tania energia, ale i rozwój gospodarczy. Ekologiczne ciepłownictwo i możliwości skorzystania z dobroczynnych właściwości wód termalnych pozytywnie działają na gospodarki lokalne, przynosząc zyski z turystyki, handlu i usług. Warto jednak pamiętać, że przed podjęciem decyzji o inwestycji w geotermię konieczne jest wykonanie rzetelnej oceny potencjału i możliwości wykorzystania wód termalnych w danej lokalizacji, ponieważ nie wszędzie jest to uzasadnione ze względu na parametry złożowe, stąd tak bardzo ważna jest wiedza geologiczna
Dziękuję za rozmowę.
Eytu
Zasoby geotermalne mogłyby ogrzać całe miasta, gdyby właśnie były pod miastami. Zbudować odpowiednie pompy ciepła na cyklu Rankina. - OCR. Z mapki strumienia cieplnego tylko dwa duże miasta wyglądają perspektywicznie do ogrzania - Poznań i Wrocław.