Finlandia wycofuje węgiel „przed terminem”. Kolejna elektrownia węglowa zamknięta
Udział węgla w miksie energetycznym Finlandii spadł poniżej jednego procenta, ale Finowie na tym nie kończą – przedsiębiorstwo energetyczne Helen oficjalnie zamknęło kolejną elektrownię węglową, Salmisaari w Helsinkach. Jednocześnie w kraju znacząco rośnie udział energii wiatrowej.
Zamknięcie elektrowni Salmisaari oznacza, że Finlandia realizuje swój krajowy cel dotyczący odejścia od węgla na cztery lata wcześniej niż planowano. W ocenie przedsiębiorstwa Helen, poza redukcją emisji i wzrostem niezależności energetycznej kraju, zmiana ta pomaga także w obniżeniu rachunków za prąd dla Finów.
Węgiel tylko w sytuacjach nadzwyczajnych
„Byliśmy w stanie wzmocnić naszą konkurencyjność poprzez inwestycje w elastyczność systemu energetycznego, pozostającą w zgodzie z naszą strategią i przekształcając naszą produkcję na zielone rozwiązania” – skomentował Olli Sirkka, prezes Helen.
Finlandia importuje węgiel, głównie z Rosji. Tak też, również w kontekście politycznym jak najszybsze i całkowite odejście od węgla jest korzystne dla Finów. Pałeczkę przejmuje za to energia wiatrowa. Jej udział w fińskim miksie energetycznym znacznie wzrósł w ciągu ostatnich pięciu lat i obecnie zaspokaja jedną czwartą zapotrzebowania Finlandii na energię.
W 2024 r. Salmisaari i dwie inne elektrownie wykorzystujące węgiel – Vaskiluoto 2 i Martinlaakso 2 – odpowiadały za zaledwie 0.8 proc. energii kraju. Vaskiluoto 2 wykorzystuje węgiel w około 30 proc. wytwarzanego paliwa. Martinlaakso 2 spala węgiel i biomasę, a jej operator planuje zaprzestać spalania węgla w 2026 r.
Trzecia, wciąż działająca elektrownia węglowa, Meri-Pori, do końca 2026 r. pozostaje w rezerwie strategicznej na wypadek poważnych zakłóceń w kraju lub sytuacji nadzwyczajnych.
Dalekowzroczne plany fińskiego rządu
„W 2019 r. parlament niemal jednogłośnie przyjął uchwałę w sprawie zaprzestania użycia węgla w energetyce w ciągu dziesięciu lat. Wówczas cel wydawał się być ambitny, ale teraz, gdy wykonaliśmy go przed czasem, wydaje się, że przyjęcie tego prawa było bardzo dalekowzroczne” – skomentowała fińska minister klimatu i środowiska Sari Multala.
Kompleksowy zestaw celów politycznych połączono z ukierunkowanymi programami wsparcia, w tym z finansowaniem w wysokości 22,8 mln euro w 2021 r. na innowacyjne technologie energetyczne i inwestycje. Importowana do Finlandii energia kopalna została zastąpiona czystszymi rozwiązaniami – dodała Multala.
Obecnie energia wiatrowa jest „największym aktywatorem wzrostu gospodarczego Finlandii”, jak ocenia w raporcie Konfederacja Fińskiego Przemysłu (EK). Na wiosnę 2024 r. w kraju w toku było ponad 400 projektów lądowej energetyki wiatrowej i 20 projektów morskiej energetyki wiatrowej, a także 80 projektów w zakresie energii solarnej.
Organizacje pozarządowe nienasycone
Żądania kampanii Coal-Free Helsinki i szerszego ruchu ekologicznego na rzecz stopniowego wycofywania energii węglowej były kiedyś uważane za niemożliwe. Jednak zamknięcie elektrowni węglowych w Helsinkach łącznie zmniejszy całkowite emisje Finlandii o 5 proc. Jest to wyraźny dowód transformacyjnej mocy ruchu klimatycznego.
Minna Sumelius, Coal-Free Finland
Zdaniem działaczy Finlandia ma jeszcze wiele do zrobienia. Wskazują na znacznie opóźnioną budowę elektrowni jądrowej Olkiluoto 3 w Finlandii i ciągłe wykorzystywanie przez kraj biomasy. Mimo że spalanie biomasy uważa się za korzystniejsze dla środowiska niż spalanie węgla, to nadal nie jest to rozwiązanie w pełni ekologiczne.
Finlandia znalazła się u progu systemu energetycznego wolnego od paliw kopalnych. Ale prawidłowym sposobem na dokończenie pracy nie jest wykorzystywanie biomasy, która może zanieczyszczać tak jak węgiel, ani opóźnione, absurdalne projekty nuklearne.
Cyrille Cornier, Beyond Fossil Fuels
Światowa energia na czysto
Obecnie łącznie 14 krajów Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) odeszło całkowicie od wykorzystywania węgla w produkcji energii. W zeszłym roku do tego grona dołączyła Wielka Brytania. Kolejnych 13 krajów OECD zamierza wycofać się z węgla do 2030 r.
W 2017 r. Wielka Brytania i Kanada utworzyły Powering Past Coal Alliance (PPCA) – grupę zrzeszającą kraje, regiony i organizacje z całego świata, które chcą przyspieszyć odchodzenie od produkcji energii węglowej.
Finlandia jest członkiem PPCA od momentu jego powstania, a sojusz rozrósł się do 180 członków. Polska jako kraj nie jest członkiem PPCA, jednak do koalicji w 2024 r. przystąpiła Wielkopolska jako region. Wcześniej, w 2021 r. zrobiły to Wielkopolska Wschodnia, Koszalin, Wałbrzych i spółka ZE PAK.