Nowe zasady „Czystego Powietrza", „Stop Smog" oraz walka z betonozą. Rząd zajmie się projektem

Zgodnie z porządkiem obrad Rady Ministrów, we wtorek, 5 listopada, rząd ma zająć się projektem noweli Prawa ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw.

Projekt przewiduje, że miasta o liczbie mieszkańców równej i większej niż 20 tys. będą musiały obligatoryjnie przygotować plany adaptacji do zmian klimatu. Aglomeracje te będą musiały również uwzględnić aspekt adaptacji do zmian klimatu w dokumentach strategicznych, w tym dotyczących planowania przestrzennego miast. Miasta, które mają co najmniej 20 tys. mieszkańców i do tej pory jeszcze nie mają opracowanych planów adaptacji, będą musiały je opracować i przyjąć do 2 stycznia 2028 roku.

Plany mają być opracowywane przy zapewnieniu możliwości udziału społeczeństwa i będą aktami prawa miejscowego uchwalanymi przez rady miejskie. Składową miejskiego planu adaptacji ma być koncepcja zazieleniania miasta (zwiększanie powierzchni terenów zieleni) oraz koncepcja zagospodarowania wód opadowych i roztopowych. Plany mają być aktualizowane raz na sześć lat.

Projekt, którym zajmie się rząd, ma na celu walkę z betonozą

Z nowych przepisów wynika, że wprowadzone zostaną dodatkowe regulacje, które miałyby chronić tereny zieleni przed tzw. betonozą lub tereny zieleni „dzikiej”, które spełniają funkcje retencyjne.

W ocenie skutków regulacji (OSR) projektu wskazano, że nowe przepisy mają również pozwolić na uwzględnienie komponentu klimatyczno-środowiskowego w strategiach rozwoju gmin, ponadlokalnego, województw, związku metropolitalnego oraz kraju. „Korzyścią będzie zobowiązanie samorządu województwa i związku metropolitalnego do tworzenia warunków dla prowadzenia działań na rzecz ochrony klimatu oraz działań adaptacyjnych, zmniejszających podatność na zmiany klimatu” – dodano.

Projektowane przepisy zobowiążą też miasta, które mają już miejskie plany adaptacji, do wdrażania wniosków wynikających z tych planów w kontekście zagospodarowania przestrzennego.

Nowela ma pozwolić również na realizację jednego z kamieni milowych KPO poprzez wprowadzenie przepisów mających na celu przyśpieszenie procesu zielonej transformacji miast w Polsce. „Proponowanym rozwiązaniem jest stworzenie trwałego, systemowego rozwiązania instytucjonalnego na rzecz wsparcia zielonej transformacji obszarów miejskich. Celem ustawy jest zwiększenie możliwości oferowanego wsparcia Funduszu Rozwoju Regionalnego (FRR) o działania na rzecz zielonej transformacji w miastach” – wskazano w OSR.

Nowe przepisy w ramach nowelizacji ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju wprowadzą definicję zielonej transformacji. Ma to być „proces prowadzący do zwiększania neutralności klimatycznej, przy jednoczesnej dbałości o jakość środowiska przyrodniczego i nie ograniczający potencjału do rozwoju społeczno-gospodarczego”.

Zmiany w programach

Nowela ma też usprawnić dwa programy antysmogowe – „Czyste Powietrze” oraz „Stop Smog”.

W przypadku tego pierwszego chodzi o doprecyzowanie sposobu ustalania wysokości przeciętnego miesięcznego dochodu z gospodarstwa rolnego na potrzeby wydania zaświadczenia o dochodach, które jest konieczne do wnioskowania o wyższe dotacje z NFOŚiGW.

Drugi program ma być bardziej atrakcyjny dla gmin m.in. poprzez uproszczenie jego obsługi oraz likwidację kryterium majątkowego. Projekt przewiduje zwiększenie kwoty na realizację przedsięwzięcia niskoemisyjnego z 53 tys. do 106 tys. zł. Zwiększeniu ulec ma też poziom finansowania inwestycji z budżetu państwa z 70 do 90 proc. Jednocześnie zmniejszy to wkład własny gminy z 30 do 10 proc. W przypadku największych miast (powyżej 100 tys. mieszkańców) wkład będzie musiał być większy niż 10 proc.

W nowych przepisach pojawi się też delegacja do wydania rozporządzenia ws. wymagań jakościowych dla paliw biomasowych wprowadzanych do obrotu z przeznaczeniem do użycia w sektorze bytowo-komunalnym, czyli spalanych w domowych kotłach. Jak wyjaśniono, wymagania jakościowe pojawią się dla: biomasy pozyskanej z drzew i krzewów w postaci peletu lub brykietu; biomasy roślinnej z rolnictwa w postaci brykietu lub peletu; biomasy pozyskanej z drzew i krzewów w postaci zrębki drzewnej lub drewna kawałkowego.

Zgodnie z OSR projektowana nowela ma również usprawnić realizację programów i projektów z zakresu ochrony środowiska wdrażanych przez powiaty, gminy oraz NFOŚiGW i wojewódzkich funduszy ochrony środowiska.

Projekt zakłada też zmianę zasad ustanawiania składu i struktury rady nadzorczej NFOŚiGW oraz funduszy wojewódzkich. „Proponuje się zmianę przepisu art. 400d ust 2 pkt 5 uPoś poprzez wskazanie, w miejsce przedstawiciela organizacji ekologicznych, do składu rady nadzorczej NFOŚiGW – przedstawiciela działających na rzecz ochrony klimatu, ochrony środowiska lub odnawialnych źródeł energii organizacji pozarządowych” – poinformowano.

„Rezygnuje się z wymogu posiadania przez organizacje pozarządowe struktur organizacyjnych na terenie całego kraju. W związku z postępem technologicznym, a w konsekwencji rozwojem systemów porozumiewania się na odległość, organizacje takie mają możliwość funkcjonowania na terenie kraju bez konieczności posiadania stacjonarnych struktur organizacyjnych na terenie całego kraju” – dodano w OSR.

W ocenie skutków regulacji wyjaśniono, że w związku ze zgłaszanymi uwagami zaproponowano, aby konkurs na kandydatów do RN NFOŚiGW prowadziła Rada Działalności Pożytku Publicznego. Według autorów projektu to „pozwoli na aktywny udział przedstawicieli organizacji pozarządowych w wyborze swojego reprezentanta”.

„Zasady przeprowadzenia postępowania konkursowego określi Rada Działalności Pożytku Publicznego. Rada wyłoni od trzech do pięciu kandydatów na przedstawiciela organizacji pozarządowych, z których Minister właściwy do spraw klimatu, z zachowaniem zasady bezstronności wyłoni kandydata do Rady Nadzorczej NFOŚiGW” – poinformowano.