Śmiertelne upały coraz częstsze - tak wskazuje IPCC [KOMENTARZ]

Dotychczasowe ofiary obecnych temperatur 

3 lipca 2023 r. został niedawno ogłoszony najgorętszym dniem w historii pomiarów na świecie. Nie zagościł długo na podium – rekord został pobity już następnego dnia, gdy średnia globalna temperatura sięgnęła 17,18°C. Paulo Ceppi, klimatolog z London's Grantham Institute, powiedział The Washington Post, że jest to najwyższa temperatura od 125 tys. lat. 

Tegoroczne fale upałów pociągają za sobą ofiary. Do tej pory w Meksyku zmarło 112 osób, w Indiach 96, a w południowych stanach USA 14. Biorąc pod uwagę, że El Niño dopiero się rozpoczyna, można spodziewać się dalszych ekstremalnych temperatur i kolejnych ofiar. El Niño to zjawisko klimatyczne, które przynosi m.in. wyższe temperatury na świecie. 

Według brytyjskiego The National Health Service (NHS) osoby starsze - wśród nich szczególnie osoby po 75 roku życia i kobiety - są najbardziej narażone na negatywne skutki wysokich temperatur. Do tego dochodzą m.in. dzieci i osoby cierpiące na choroby serca lub płuc, cukrzycę, choroby nerek czy chorobę Parkinsona. Zgodnie z wynikami badania z 2018 r. opublikowanego w Journal of Geriatric Medicine and Gerontology wzrost średniej dziennej temperatury o 1°C zwiększa śmiertelność o 2-5 proc.  

Przeszłe i przyszłe fale upałów 

W 2003 roku Europa doświadczyła fali upałów, która pociągnęła za sobą 70 tys. ofiar, z czego 15 tys. w samej Francji, według danych The Lancet. To wydarzenie pobiło poprzedni niechlubny rekord – rosyjskie upały w 2010 r. zabiły 55 tys. osób.  

Zgodnie z ustaleniami VI raportu IPCC od 1950 r. częstotliwość i intensywność długotrwałych upałów wyraźnie się zwiększyła. Ten trend będzie kontynuowany w przyszłości, nawet jeśli ocieplenie zatrzyma się na 1,5°C, czyli poziomie ustalonym w Porozumieniu Paryskim. Jednakże każdy ułamek stopnia cieplenia mniej ma znaczenie - zmiany w intensywności ekstremalnych zjawisk pogodowych byłyby co najmniej dwukrotnie większe przy 2°C ocieplenia, a przy 3°C – czterokrotnie. Przykładowo w świecie ogrzanym „tylko" o 2°C 37 proc. populacji będzie narażone na fale upałów co najmniej raz na 5 lat. W Indiach i Pakistanie będą mogły występować co roku, zgodnie z szacunkami NASA. 

Jak powiedział dr hab. Marek Kasprzak z Uniwersytetu Wrocławskiego w komentarzu dla Stowarzyszenia Demagog w 2021 roku: 

„Większa częstość występowania ekstremalnych zjawisk pogodowych, nierzadko o nadspodziewanym natężeniu czy zasięgu oddziaływania, tłumaczona jest zmianą klimatu. Nie oznacza to, że w przeszłości geologicznej zjawisk tego typu nie było \[...\]. Tym niemniej ekstrema pogodowe, podobnie jak wzrost globalnej temperatury powietrza, podniesienie poziomu oceanu światowego czy zmiany w nasileniu prądów oceanicznych, to jeden ze skutków zmieniających się warunków środowiska na naszej planecie".

Jak przeżyć upały w polskim mieście? 

Polskie miasta nie są przystosowane do rosnących temperatur, a według architektki Magdaleny Milert nawet nie starają się być. W wywiadzie dla Energetyki24 z 2021 roku jako główne problemy adaptacji miast do zmiany klimatu wymienia: „duże przyzwolenie na wycinanie drzew i „rewitalizacja" przestrzeni, która de facto jest jej zwykłym zabetonowaniem. \[...\] Problemem jest też nadmierna samochodoza, przyczyniająca się zarówno do powstawania smogu jak i zanieczyszczenia hałasem, rozlewanie się miast po horyzont, czyli suburbanizacja i nasza urbanistyka łanowa, a także zbyt gęsta miejska zabudowa, pozbawiona wartościowej, integralnej infrastruktury zieleni, która zapewnia utrzymanie odpowiedniej temperatury w mieście, co jest szczególnie ważne dla starszych mieszkańców - miejskie wyspy ciepła są zabójcze dla seniorów".  

Miejskie wyspy ciepła to zjawisko, które polega na występowaniu wyższej temperatury powietrza w mieście w porównaniu z terenami otaczającymi miasto. W czasie fali upałów stają się więc szczególnie niebezpieczne. NHS zaleca, by w takiej sytuacji zamykać okna w ciągu dnia i otwierać dopiero w nocy, gdy temperatura na zewnątrz spadnie. Ponadto ważne są lekkie i przewiewne ubrania, zimne posiłki i napoje oraz chłodne prysznice. Należy unikać nadmiernej aktywności fizycznej, a także picia kofeiny i alkoholu, które mogą odwodnić organizm.