Przedstawiciele regionów węglowych w Brukseli. Czego dotyczy podpisana deklaracja?

Należy też utrzymać silny nacisk na rozwiązania ukierunkowane terytorialnie na potrzeby sprawiedliwej transformacji przy zaangażowaniu wszystkich odpowiednich interesariuszy i zapewnieniu niezbędnego zakresu wsparcia – uważają sygnatariusze deklaracji.

O podpisaniu przez marszałka woj. śląskiego Jakuba Chełstowskiego deklaracji regionów węglowych dot. stanowiska w zakresie programowania kolejnej perspektywy finansowej UE po 2027 r. poinformował PAP w środę rzecznik urzędu marszałkowskiego woj. śląskiego Sławomir Gruszka. Chełstowski był jednym z przedstawicieli 21 regionów węglowych, uczestniczących w odbywającej się w tym tygodniu w Brukseli Platformy Sprawiedliwej Transformacji.

„Programujemy przyszłość dzięki funduszom unijnym. W Brukseli podczas konferencji Platformy Sprawiedliwej Transformacji podpisaliśmy deklarację regionów węglowych dot. stanowiska w zakresie programowania kolejnej perspektywy finansowej UE” – powiedział Chełstowski, cytowany przez rzecznika urzędu marszałkowskiego.

Jak wynika z jego informacji, deklaracja jest pokłosiem czwartego dorocznego dialogu politycznego unijnej inicjatywy na rzecz regionów węglowych w okresie transformacji, który odbył się w 27-28 czerwca 2023 r. w Karlowych Warach. Oceniono wówczas m.in., że transformacja regionów węglowych jest daleka od zakończenia i wymaga stałego wsparcia finansowego i politycznego po 2027 r.

Stało się też jednym z głównych postulatów podpisanej w środę deklaracji. Prócz kontynuacji w polityce UE i ramach finansowania po 2027 r. silnego wsparcia dla regionów górniczych przez cały okres ich transformacji, akcentuje ona potrzebę utrzymania silnego nacisku na rozwiązania ukierunkowane terytorialnie na potrzeby sprawiedliwej transformacji, odpowiadające na konkretne wyzwania rozwojowe w poszczególnych, zróżnicowanych względem siebie regionach.

Rozwiązania te powinny być opracowywane w sposób włączający, przy zaangażowaniu wszystkich odpowiednich interesariuszy oraz z zapewnieniem niezbędnego zakresu wsparcia. Konieczne są także m.in.: komplementarność i synergia między politykami UE wspierającymi transformację oraz wzmocnienie wysiłków na rzecz skutecznej koordynacji inwestycji publicznych i prywatnych w regionach górniczych.

Regiony węglowe za konieczne uznają też kontynuację podejścia odnośnie przepisów szczególnych dotyczących pomocy państwa, w celu ułatwienia wsparcia w kontekście sprawiedliwej transformacji. Widzą ponadto potrzebę lepszej komunikacji i narracji nt. bieżących wysiłków regionów górniczych oraz jak najwcześniejszego dialogu wszystkich instytucji UE z regionami górniczymi, w zakresie projektowania i wdrażania polityk UE.

Regiony węglowe zaapelowały do KE, aby przeprowadziła kontynuację badania Joint Research Center z 2018 r. zatytułowanego „Regiony węglowe UE: przyszłe możliwości i wyzwania”. Podniosły przy tym konieczność kontynuacji corocznego dialogu politycznego wysokiego szczebla w ramach inicjatywy UE na rzecz regionów górniczych w okresie transformacji po 2027 r., przy regularnym zaangażowaniu wszystkich kluczowych podmiotów instytucji UE.

Woj. śląskie jest m.in. terenem działania największej spółki wydobywającej węgiel kamienny w UE (Polska Grupa Górnicza) i największym beneficjentem europejskiej pomocy dla regionów węglowych ujętej w nowym, w bieżącej perspektywie instrumencie pod nazwą Fundusz Sprawiedliwej Transformacji.

Pieniądze z FST (ok. 2,2 mld euro) zasilają obecny program operacyjny tego regionu pod nazwą Fundusze Europejskie dla Śląskiego (FE SL), wykorzystujący też – podobnie, jak wcześniejsze programy – środki Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Europejskiego Funduszu Społecznego +. Cały FE SL ma wartość 5,1 mld euro.

Chełstowski akcentował w Brukseli, że wdrażając FST woj. śląskie ogłosiło już 28 naborów wniosków, na łączną kwotę blisko 830 mln euro, w których złożono dotąd 927 wniosków na łączną kwotę blisko 1,25 mld euro, co wynosi 56 proc. alokacji funduszu.

Marszałek woj. śląskiego informował m.in., że ogromnym zainteresowaniem cieszyły się nabory w zakresie odnawialnych źródeł energii, gdzie wartość wniosków dziesięciokrotnie przekroczyła alokację. Z dużym zainteresowaniem spotkały się także nabory projektów mikro, małych i średnich przedsiębiorstw na rzecz transformacji, gdzie wartość wniosków przewyższyła dostępną pulę pięciokrotnie. W przygotowaniu jest też większość z 25 przygotowanych projektów strategicznych województwa pod kątem FST (na łączną kwotę ponad 451 mln euro.