Miliardy dla Polski z programu REPowerEU na zieloną transformację. Gdzie trafią środki?

W tym roku polski rząd musiał przeprowadzić rewizję Krajowego Planu Odbudowy (KPO). 21 listopada 2023 r. zmieniony dokument, złożony w sierpniu przez rząd Mateusza Morawieckiego, został zaakceptowany przez Komisję Europejską, a 8 grudnia – przez Radę UE. W ramach prefinansowania przekazano 550 mln euro jako bezzwrotne granty, a 4,5 mld euro jako preferencyjne pożyczki.  

Przyczyną tego procesu były nowe unijne rozporządzenia, które zakładały m.in. zwiększenie dla Polski bezzwrotnego wsparcia finansowego o 2,75 mld euro na potrzeby REPowerEU. Program ma na celu wspieranie zielonej transformacji i ograniczyć zależność Unii Europejskiej od rosyjskich paliw kopalnych. Dlatego też środki przyznane w ramach zaliczki również muszą zostać wydane tylko na inwestycje z tym związane. Ich listę zwarto w odpowiednim rozdziale w nowym KPO. Do Polski z tego źródła ma ostatecznie trafić łącznie prawie 25,3 mld euro, w tym 2,76 mld euro w formie grantów i 22,52 mld euro w formie pożyczek.  

W ramach programu w Polsce ma zostać wprowadzone siedem reform, z którymi powiązane są poniższe cele inwestycyjne. Dotyczą one: 

• eliminowania barier rozwoju OZE; 
• ułatwienia rozwoju OZE; 
• rozwoju lokalnych społeczności energetycznych; 
• przyspieszenia integracji źródeł odnawialnych do sieci dystrybucyjnych; 
• rozwoju zrównoważonego transportu; 
• poprawy tzw. zielonych umiejętności koniecznych do przeprowadzenia transformacji;
• zwiększania efektywności energetycznej.

Środki z REPowerEU mają więc zostać przeznaczone na 10 inwestycji – 6 w części grantowej i 4 w części pożyczkowej. Chodzi o rozwój sieci przesyłowych i inteligentnej infrastruktury energetycznej, co pozwoli na szybszy rozwój OZE, w tym energetyki prosumenckiej. Ponadto planowane jest wsparcie społeczności energetycznych – w tym klastrów energii czy spółdzielni energetycznych, a także prosumentów zbiorowych i wirtualnych. Plany dotyczą też transportu bezemisyjnego, w szczególności autobusów – zwiększenia taboru oraz rozbudowania infrastruktury ładowania i tankowania.  

Trzy powyższe cele zostały przeniesione z poprzedniej wersji dokumentu, natomiast obecnie dodano także inwestycje w systemy magazynowania energii w wysokości 200 mln euro, wsparcie instytucji wdrażających reformy i inwestycje REPowerEU oraz budowę lub modernizację 880 km sieci dystrybucyjnych na obszarach wiejskich, która ma kosztować 972 mln euro. Część pożyczkowa ma zasilić Fundusz Wsparcia Energetyki w wysokości 17 mld euro oraz Fundusz na rzecz Morskiej Energetyki Wiatrowej w wysokości 4,8 mld euro. Zbudowane zostaną również magazyny energii (Porąbka-Żarnowiec) oraz infrastruktura gazu ziemnego (Gdańsk-Gustorzyn).