Komentarz PKEE w sprawie zasad ustanawiania i funkcjonowania mechanizmów mocowych

PKEE w pełni popiera postulaty wyrażone we wspólnym stanowisku państw członkowskich stosujących zróżnicowane mechanizmy mocowe. Opublikowane stanowisko potwierdza potrzebę poszukiwania wyważonego podejścia do negocjacji kluczowych postanowień Rozporządzenia, które po raz pierwszy zostało zaprezentowane w podejściu ogólnym Rady w grudniu 2017 r. W ocenie stanowiska należy podkreślić, że Polska nie jest odosobniona w swoim podejściu do regulacji rynkowych pakietu zimowego, a konsekwentnie prezentowane argumenty znajdują poparcie także dużych państw członkowskich Unii Europejskiej. Wspólne stanowisko państw jest zgodne z kluczowymi interesami polskiego sektora elektroenergetycznego i jego zawarcie należy uznać za duży sukces negocjacyjny Ministerstwa Energii.

Uzgodnione stanowisko świadczy o szerokim zrozumieniu polskich postulatów związanych z zachowaniem swobody co do wyboru sposobu zaadresowania spodziewanego deficytu mocy. Państwa członkowskie zwracają bowiem uwagę na konieczność jednakowego traktowania różnych rodzajów mechanizmów mocowych. Skoro rynki mocy oraz rezerwy strategiczne służą realizacji tego samego celu, którym jest zapewnienie bezpieczeństwa dostaw, to również powinny podlegać tym samym wymaganiom regulacyjnym. Przypomnijmy, że Parlament Europejski postuluje wprowadzenie „podwójnych standardów” poprzez wyłączenie  rezerwy strategicznej spod EPS 550 i wprowadzenie przepisów szczególnych, które umożliwią funkcjonowanie w ramach rezerwy nawet najbardziej emisyjnych jednostek wytwórczych. Sygnatariusze stanowiska nie znajdują uzasadnienia dla wyłączenia rezerwy strategicznej spod standardu emisyjności jednostek wytwórczych na poziomie 550 g CO2/kWh, który ma znaleźć zastosowanie do pozostałych mechanizmów mocowych. Tym bardziej, że to właśnie rynek mocy – poprzez konkurencyjny charakter ubiegania się o kontrakty na moc, w najbardziej kosztowo efektywny sposób zapewnia odpowiedni poziom bezpieczeństwa dostaw.

Państwa członkowskie zwracają również szczególną uwagę na zapewnienie przewidywalności otrzymywania wsparcia. W związku z tym, w ramach procedowanych obecnie  przepisów rozporządzenia konieczne jest zapewnienie ochrony praw nabytych. Wyrazem tego powinno być zagwarantowanie realizacji kontraktów mocowych zawartych przed datą wejścia w życie rozporządzenia na cały okres czasu, na który zostały zawarte. Drugim istotnym elementem zapewnienia przewidywalności wsparcia jest utrzymanie proponowanej przez Komisję i Radę definicji jednostek istniejących, jako tych, które uzyskały ostateczną decyzję inwestycyjną (final investment decision) przed datą wejścia w życie rozporządzenia. Trzeci element zapewnienia niezbędnej z punktu widzenia inwestorów przewidywalności  to wprowadzenie odpowiedniego i realistycznego okresu przejściowego od stosowania nowych standardów emisyjności. Okres ten powinien zapewnić przejściową zdolność (transitional eligibility) do udziału w mechanizmach mocowych najbardziej emisyjnych jednostek wytwórczych. W ten sposób ma zostać pozyskany czas, który pozwoli na stopniowe zastępowanie jednostek węglowych, nowymi źródłami niskoemisyjnymi, w sposób nie zakłócający bezpieczeństwa dostaw w Polsce.

Sprzeciw wobec wprowadzania podwójnych standardów oraz potrzeba ochrony praw nabytych jest istotnym sygnałem zarówno dla Parlamentu Europejskiego, Komisji Europejskiej jak i dla samej prezydencji austriackiej. W ramach procedowanego projektu rozporządzenia nie można bowiem w arbitralny sposób różnicować wymagań regulacyjnych odnoszących się do podobnej sytuacji, którą jest realne i potwierdzone w wielu państwach członkowskich ryzyko braku zapewnienia dostaw. Potrzeba poszukiwania szerokiego kompromisu jest tym bardziej uzasadniona, jeśli porozumienie co do ostatecznej treści rozporządzenia ma zostać osiągnięte przez prezydencję austriacką jeszcze przed upływem bieżącego roku.

Ponadto, sygnatariusze wspólnego stanowiska wskazują na wiodące znaczenie krajowej oceny wystarczalności mocy w zakresie stwierdzania potrzeby wprowadzenia mechanizmu mocowego w danym kraju. Europejska ocena wystarczalności mocy – o ile może dostarczyć użytecznych informacji dotyczących europejskiego rynku energii elektrycznej, jako całości – nie może zastąpić szczegółowych ocen krajowych. Zgodnie z przepisami procedowanego rozporządzenia to właśnie na państwach członkowskich spoczywa podstawowy obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej.

Ze względu na określone w wytycznych pomocowych restrykcyjne kryteria stosowania mechanizmów mocowych, państwa-sygnatariusze są przeciwne wprowadzeniu forsowanego przez Parlament Europejski dodatkowego obowiązku uprzedniego sporządzenia planu działań wykonawczych. Ze względu na fakt, że notyfikacja ocenianych przez Komisję Europejską programów pomocowych i tak trwa średnio od jednego roku do dwóch lat, wprowadzenie dodatkowego obowiązku w postaci planu działań wykonawczych nie tylko stanowiłoby obciążenie administracyjne, ale też mogłoby w praktyce uniemożliwić odpowiednio szybką reakcję w przypadku zidentyfikowania ryzyka niedoboru dostaw.