Jak Francuzi podłożyli Czechom świnię, czyli sabotowanie elektrowni Dukovany

Według Respektu czeski rząd otrzymał łącznie trzy raporty od Służby Bezpieczeństwa (BIS), w których opisano proces zatrudnienia przez Francuzów 15 osób (analityków, ekspertów, przedstawicieli organizacji zawodowych, lobbystów i byłego dyplomatę), które - udając bezstronnych ekspertów - publicznie popierali realizację elektrowni jądrowej przez EDF i podważali ofertę koreańską.

Brutalna gra interesów

W marcu bieżącego roku Czesi mieli podpisać umowę o dokończenie budowy elektrowni jądrowej Dukovany z koreańską firmą KHNP, jednak cały proces został opóźniony przez Francuzów. EDF, energetyczne przedsiębiorstwo państwowe uczestniczące w przetargu, zaskarżyło cały proces zarówno do czeskiego Urzędu Antymonopolowego ÚOHS, jak i do Komisji Europejskiej. Skarga dotyczyła subsydiowania KHNP, co miałoby dawać koreańskiej firmie przewagę konkurencyjną, niezgodną z unijnymi rozporządzeniami.

Jeszcze na początku maja sąd w Brnie tymczasowo zablokował podpisanie umowy z KHNP, przychylając się tym samym do protestu francuskiej firmy energetycznej. Zdaniem sądu procedura odwoławcza EDF nie została zakończona i do tego czasu nie może być mowy o budowie nowych bloków przez firmę koreańską.

Przełom nastąpił 4 czerwca, kiedy czeski Najwyższy Sąd Administracyjny (NSS) uznał, że „interes publiczny w zawarciu umowy na czas i rozpoczęciu jej realizacji” jest „znacznie ważniejszy niż interes w zapobiegnięciu szkodzie powoda (EDF - przyp. red. Energetyka24)”. Decyzja NSS nie zawiesiła toczącego się postępowania, w którym francuska firma zaskarżyła UOHS, ale umożliwiła podpisanie umowy z KHNP.

Czeski rząd zdecydował się podpisać umowę z Koreańczykami jeszcze tego samego dnia. Jak zaznaczał premier Petr Fiala we wpisie na platformie X, jest to „jeden z największych projektów w najnowszej historii Czech” i ma na celu „zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego i samowystarczalności” kraju.

„Czeski firmy będą miały co najmniej 60 proc. udziału w budowie. Już teraz podpisano umowy obejmujące około połowy tej kwoty” - podkreślił Fiala. „Nowe bloki będą wytwarzać energię elektryczną po cenie poniżej 90 euro za megawatogodzinę – taniej niż podobne projekty w Polsce lub Wielkiej Brytanii”.

15 wspaniałych

Jednak sprawa elektrowni Dukovany jest jeszcze bardziej skomplikowana, a Francuzi nie zdecydowali się na czystą grę w trakcie i po zakończonym przetargu. Jak zaznacza Respekt, w piątek 2 maja Francuzi złożyli pozew do czeskiego sądu okręgowego i tego samego dnia (po godz. 21) do czeskiej reprezentacji przy Unii Europejskiej w Brukseli dotarł list od komisarza Stéphana Séjourného, w którym wzywał do odłożenia podpisania umowy z KHNP wyjaśniając, że KE wstępnie ocenia, czy nie doszło do przekroczenia uprawnień.

Czas jest w tym wypadku ważny, ponieważ jak zaznacza Respekt, czeski urzędnik odpowiedzialny za przygotowanie przetargu (Tomáš Ehler) odebrał telefon od ambasadora Francji w Czechach Stéphana Crouzata, z pytaniem, czy otrzymał już list i co zamierza z nim zrobić. Wynikałoby z tego, że ambasador Francji wiedział o liście wysłanym przez europejskiego komisarza (Séjourného) jeszcze przed czeskimi dyplomatami, a zgodnie z unijnymi procedurami dyplomatycznymi nie powinien on posiadać takiej wiedzy. Zapytany o całą sytuację Crouzat stwierdził, że „nie powinno być zaskoczeniem”, że Paryż wiedział o istnieniu listu od Komisji Europejskiej w „kluczowej dla siebie sprawie”, jednak zgodnie z ustaleniami Respektu potwierdzonymi przez samą Komisję Europejską. List miał być znany jedynie francuskiemu komisarzowi z KE, rządowi czeskiemu i spółce energetycznej ČEZ.

Co więcej, Respekt podkreśla, że rozmawiał z osobami zaznajomionymi z raportami Służb Bezpieczeństwa, z których wynika, że francuski rząd zatrudnił 15 osób (przedstawiających się jako bezstronni analitycy), aby działały w przestrzeni publicznej na rzecz oferty EDF, podkopując jednocześnie ofertę KHNP. Wśród nich mieli się znaleźć: były dyplomata, znani eksperci energetyczni, lobbyści, byli czescy urzędnicy oraz przedstawiciele krajowych organizacji zawodowych.

Pomimo podpisania umowy z KHNP, nadal istnieje groźba interwencji Komisji Europejskiej w projekt elektrowni Dukovany.