Czy koronawirus pogrzebie polski atom? [KOMENTARZ]

Polski program jądrowy jeszcze przed pandemią koronawirusa wpadł w swoisty impas. Brakowało decyzji, lokalizacji, o modelu finansowym nie wspominając.

„Nieformalna decyzja dotycząca budowy elektrowni jądrowej w Polsce zapadła, formalna jeszcze nie” – powiedział podczas Kongresu 590 w 2018 roku minister energii Krzysztof Tchórzewski. Choć od tego czasu minęło już 1,5 roku, to formalnej decyzji dot. atomu nad Wisłą wciąż nie ma (nawiasem: nie ma też resortu energii).

Podobnie rzecz się ma z lokalizacjami, które znane są obecnie „mniej więcej” – pod uwagę bierze się trzy możliwe miejsca, dwa na wybrzeżu i jedno w centrum kraju.

Z kolei jeśli chodzi o model finansowania, to w listopadzie 2019 roku minister Piotr Naimski zapowiedział, że sprawa ta ma zostać rozstrzygnięta w ciągu „najbliższych kilku miesięcy”. Tymczasem rzecznik rządu Piotr Müller powiedział trzy miesiące później, że w roku 2020 można spodziewać się rozstrzygnięć w sprawie budowy elektrowni jądrowej. Trudno powiedzieć, czy słowa te to dodatkowe przesunięcie harmonogramu czy może ogólne potwierdzenie zapowiedzi ministra Naimskiego – wiadomo natomiast, że dosłownie z dnia na dzień zarysowany w Polityce Energetycznej Polski do 2040 roku termin oddania pierwszego bloku jądrowego do użytku (2033 rok) staje się coraz mniej realny.

Możliwe opóźnienie wynika też z sytuacji, w jakiej znajduje się czołowy partner Polski do realizacji projektu jądrowego, czyli Ameryka. Korzyści, które mogą płynąć z zaangażowania się USA w polski atom paradoksalnie stoją na drodze do realizacji tego projektu. Działania administracji Trumpa zmierzające do współpracy z Polską na polu energetyki jądrowej mogą być torpedowane przez Demokratów, obawiających się sukcesu republikańskiego prezydenta – a tak z pewnością zostałoby odebrane wejście Ameryki do ogromnej inwestycji w polski projekt jądrowy.

Teraz swoje trzy grosze dołożył do tej sprawy prezes Polskiej Grupy Energetycznej Wojciech Dąbrowski, który stwierdził, że jego spółka nie udźwignie budowy „jądrówki”. To właśnie w ramach PGE działa firma PGE EJ1, odpowiedzialna za rozwój polskiego programu jądrowego.

Sytuacja ta i jej okoliczności uwidoczniły, że polski atom napotkał kolejną przeszkodę – pandemię koronawirusa.

Polska gospodarka zostanie wystawiona w ciągu najbliższych miesięcy na ogromną próbę. Dla wielu przedsiębiorców restrykcje związane z koronawirusem mogą okazać się zabójcze – dlatego też rząd decyduje się na głęboką ingerencję w rynki, która kosztować ma ponad 200 mld złotych. Suma ta to ok. połowa kosztów, jakie według byłego ministra energii Krzysztofa Tchórzewskiego miała pochłonąć transformacja energetyczna kraju do 2040 roku.

Wydatki związane z łagodzeniem skutków koronawiursa znacznie uszczuplą budżety możliwe do rozdysponowania na projekt jądrowy i mogą stać się wymówką do zawieszenia jego realizacji. Oświadczenia podobne do tego wygłoszonego przez prezesa PGE mogą przyjść także ze strony innych podmiotów, które brano pod uwagę przy myśleniu o polskim projekcie jądrowym. Naturalną rzeczą jest fakt, że inwestycje pokroju atomu nie są realizowane przez pojedyncze spółki, ale takie stwierdzenie z ust szefa największej polskiej firmy energetycznej, zawierające podkreślenie braku decyzji politycznej w tej sprawie, może być dodatkowym ciężarem w realizacji projektu jądrowego.

Budowa pierwszej polskiej elektrowni jądrowej może stać się kołem zamachowym dla gospodarki – przy projekcie tym znajdzie bowiem zatrudnienie wiele spółek z kraju, które już teraz realizują podobne przedsięwzięcia za granicą. Jednakże rząd w Warszawie może uznać, że ma teraz pilniejsze wydatki.

Pytanie o rozwój projektu jądrowego to de facto pytanie o całokształt transformacji energetycznej Polski, która ma nastąpić na przestrzeni następnych dekad, a której zarys znajduje się we wciąż nieoficjalnej Polityce Energetycznej do 2040 roku. Można teraz zastanawiać się, czy jakiekolwiek decyzje w tej sprawie zapadną przed ustąpieniem trudności związanych z pandemią. A te – jeśli chodzi o gospodarkę – według ekspertów potrwać mają nawet do 2022 roku.