Znamy szczegóły umowy społecznej przygotowanej przez górników

Na początku umowy możemy przeczytać, że jej przygotowanie jest wprost związane z transformacją energetyczną, realizowaną przez Unię Europejską. Podstawowym warunkiem realizacji porozumienia ma być zgoda KE na finansowanie bieżącej produkcji „celem zapewnienia stabilności funkcjonowania górnictwa węgla kamiennego w Polsce”.

Umowa zawiera nieco rytualne już stwierdzenia dotyczące potrzeby zapewnienia odpowiedniego wsparcia finansowego w procesie transformacji oraz rozłożenia jej na dłuższy czas. Bez tego zagrożone ma być bezpieczeństwo energetyczne kraju, zaś Śląsk może stanąć w obliczu „strukturalnej degradacji”.

System wsparcia dla sektora polegać ma na:

• „pokrywaniu kosztów nadzwyczajnych dla kopalń objętych procesem likwidacji przed datą zawarcia umowy społecznej, dotyczącej transformacji sektora górnictwa węgla kamiennego oraz wybranych procesów transformacji województwa śląskiego”;
• dopłatach do redukcji zdolności produkcyjnych, które mają funkcjonować aż do zakończenia wydobycia;
• utrzymaniu wsparcia finansowego dla kopalń, które nie będą już wydobywać węgla, ale rozpoczną proces likwidacji;

Związkowcy domagają się również, aby do umowy została wpisane konkretne kwoty, które w poszczególnych latach trafią do sektora. Czas do roku 2049 chcą podzielić na siedem okresów: 2021-2023; 2024-2027; 2028-2030; 2031-2034, 2035-2040; 2041-2045; 2046-2049.

Umowa zakłada również zrealizowanie szeregu inwestycji związanych z uczynieniem węgla czystszym paliwem. Oficjalnym celem jest oczywiście „utrzymanie stabilności systemu energetycznego” i „zminimalizowanie negatywnych skutków społeczno-gospodarczych transformacji”. Wśród wspomnianych projektów są:

• budowa instalacji o skali przemysłowej służącej zgazowaniu węgla - zarówno do postaci SNG, jak i metanolu;
• budowa instalacji w technologii IGCC;
• dokończenie inwestycji w Elektrowni Łaziska, związanej z wykorzystaniem technologii CCU;
• budowa przemysłowej instalacji do produkcji niskoemisyjnego paliwa węglowego, które mogłoby być wykorzystywane do ogrzewania gospodarstw domowych po roku 2045.

Wszystkie wymienione inwestycje, zgodnie z umową, miałyby rozpocząć się jeszcze w roku 2021. Ich finansowaniu służyć mają dochody budżetu państwa z: aukcji praw do emisji, Funduszu Odbudowy UE, Towarzystwa Finansowego Silesia oraz partnerstwa publiczno prywatne. Związkowcy zabezpieczyli się również na wypadek dość typowego przeciągania inwestycji - mają one zostać oddane do użytku najpóźniej w roku 2025.

Ponadto, powstać ma spółka, której głównym zadaniem będzie realizacja projektów bezemiesyjnych technologii węglowych CCS oraz wytwrzania wodoru z gazu koksowniczego.

Porozumienie zakłada, że powołany zostanie specjalny Fundusz Transformacyjny oraz Rada Koordynacyjna ds. transformacji województwa śląskiego. Na transformację tego obszaru przeznaczonych zostanie 70% środków, które Polska otrzyma w ramach Funduszu Sprawiedliwej Transformacji UE.

Najpóźniej 30 czerwca 2021 w życie powinna wejść ustawa, która powoła kolejny nowy podmiot, tj. Śląski Fundusz Rozwoju, który ma zająć się „odbudową potencjału gospodarczego Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego”. Nie jest szczególnym zaskoczeniem, że miejsce w jego władzach zarezerwowali sobie związkowcy wraz z przedstawicielami gmin górniczych.

Jeśli chodzi o terminy związane z wygaszaniem poszczególnych zakładów, to wyglądają one następująco:

• 2021 - połączenie kopalni Wujek z kopalnią Murcki-Staszic oraz zakończenie wydobycia w kopalni RUDA Ruch Pokój;
• 2023 - połączenie kopalni RUDA Ruch Bielszowice oraz kopalni RUDA Ruch Halemba (zakończą one wydobycie w 2034), wykonana zostanie również analiza kopalni Piast-Ziemowit w zakresie ewentualnego wykorzystania węgla w instalacjach do zgazowania pod kątem produkcji metanolu;
• 2028 - kopalnia Bolesław Śmiały zakończy pracę, przeanalizowana zostanie możliwość inwestycji w złoże „Za Rowem Bełckim”;
• 2029 - zakończenie eksploatacji w kopalni Sośnica, zweryfikowana zostanie możliwość pozyskania koncesji z partii Makoszowy;
• 2035 - pracę zakończy kopalnia Piast-Ziemowit Ruch Piast;
• 2037 - koniec wydobycia w kopalni Piast-Ziemowit Ruch Ziemowit;
• 2039 - koniec wydobycia w kopalni Murcki-Staszic;
• 2040 - koniec wydobycia w kopalni Bobrek i Brzeszcze;
• 2041 - koniec wydobycia w kopalni Mysłowice-Wesoła;
• 2043 - koniec wydobycia w kopalni ROW Ruch Rydułtowy;
• 2046 - zakończenie pracy w kopalni ROW Ruch Marcel;
• 2049 - wydobycie zakończy kopania ROW Ruch Chwałowice oraz Ruch Jankowice, a także Sobieski i Janina;

Projekt porozumienia przewiduje także pakiet świadczeń socjalnych dla pracowników sektora górnictwa węgla kamiennego. Wśród nich jest możliwość maksymalnie czteroletniego urlopu z wysokością wynagrodzenia na poziomie 80%, oraz jednorazowa odprawa pieniężna w wysokości 120 tysięcy złotych (nie tylko dla pracujących pod ziemią).

To jednak nie wszystko, ponieważ pracownicy, którzy nie zostaną objęci systemem alokacji, ale sami rozwiążą stosunek pracy i otrzymają ofertę poza górnictwem, będą mogli otrzymywać przez pięć lat dodatek wyrównawczy. Będzie również możliwość wzięcia udziału  w szkoleniu służącym przekwalifikowaniu.

Co istotne - powyższe benefity i zabezpieczenia dotyczą tylko osób zatrudnionych w spółkach kontrolowanych przez Skarb Państwa w momencie podpisywania umowy.